Ho Ši Min

Ukoliko ste tražili grad, pogledajte članak Ho Ši Min (grad).

Ho Ši Min
Ho Ši Min 1946.
Lični podaci
Datum rođenja	(1890-05-19)19. maj 1890.
Mesto rođenja	Kim Ljen, Francuska Indokina
Datum smrti	2. septembar 1969.(1969-09-02) (79 god.)
Mesto smrti	Hanoj, Severni Vijetnam
Univerzitet	Komunistički univerzitet radnika Istoka
Politička karijera
Politička stranka	Komunistička partija Vijetnama (1925–1969)
Mandati prvi sekretar Komunističke partije Vijetnama 1. novembar 1956 — 10. septembar 1960. Prethodnik Čiong Tin Naslednik Li Duan predsednik Vijetnama 2. septembar 1945 — 2. septembar 1969. Prethodnik funkcija ustanovljena Naslednik Ton Duk Tang premijer Vijetnama 2. septembar 1945 — 20. septembar 1955. Prethodnik funkcija ustanovljena Naslednik Fam Van Dong
Potpis

Ho Ši Min (vij. Hồ Chí Minh, izgovor: hô̤ tɕǐmɪŋ  poslušaj ) rođen kao Nguyễn Sinh Cung i takođe poznat kao Nguyễn Ái Quốc (19. maj 1890—2. septembar 1969) bio je predsednik Demokratske Republike Vijetnam od njenog proglašenja 1945, jedan od osnivača Komunističke partije Indokine 1930. Tokom Drugog svetskog rata bio je vođa gerilaca u borbi protiv Japana, a potom jedan od lidera otpora protiv kolonijalnih trupa Francuske u Indokini (1946 — 1954).

Mladost

Zvanično je rođen 19. maja 1890. godine u selu Kim Ljen u Anamu, pokrajina Nge An, kao Ngujen Sin Kung (u prevodu: Ngujen koji će biti pobednik). No, u pariskim i moskovskim arhivima može se pronaći šest potpuno različitih datuma njegova rođenja u rasponu od 1890. do 1904. godine. Ngujen Van Tan pohađao je francusku srednju školu i nije mogao razumeti kako zemlja koja je proklamovala geslo „Sloboda, jednakost, bratstvo“ može u sužanjstvu držati Indokinu. U školi koju je pohađao učili su ga da Francuska uvodi tehnička dostignuća u Indokini za njen boljitak. Ali je Ngujen tvrdio kako od toga imaju koristi samo Francuzi, a javno je govorio kako je Vijetnam u poslednjih 2000 godina konstantno bio okupiran i da Francuzi nisu ništa bolji od drugih okupacionih sila. Iz škole je izbačen 1914. godine kada je uhvaćen s kopijom zabranjenih dokumenata. Kada je izbačen krenuo je u potragu za poslom i našao ga u selu Pan-Tijet, u susednoj Kini, kao seoski učitelj.

Izbivanje iz Vijetnama

Ho Ši Min kao mladi delegat indokineske delegacije za vreme Francuskog kongresa komunista 1921. u Marselju

Nakon što je u Kini s vlasti zbačena dinastija Manču vratio se u Vijetnam, tačnije Sajgon gde je radio kao kuvar. Godine 1912. našao je posao na jednom francuskom brodu na kojem je radio dve godine obilazeći skoro sve poznatije svetske luke (Boston, Port Said, Marselj, Rio de Žaneiro, Šangaj) da bi se privremeno skrasio u Londonu zaposlivši se, opet kao kuvar, u Karlton hotelu. Posle Londona preselio se u Pariz (1919) gde je uzeo ime Ngujen Aj Kok (Ngujen rodoljub). Tu je ostao do 1923. godine. Istovremeno je postao aktivan u socijalističkom pokretu. No, u decembru 1920. jedna frakcija, kojoj je pripadao i on, odvojila se od Socijalističke partije i osnovala Komunističku partiju Francuske. Godinu dana kasnije utemeljio je grupu Le Parija. Cilj grupe bio je suzbijanje francuskog kolonijalizma u Indokini, zbog čega ga je pratila policija. Na dojavu o policijskoj prismotri poslao je policiji svoj dnevni raspored kretanja. Dve godine kasnije (1923) otišao je u Moskvu na Peti kongres Kominterne gde je kritikovao drugove, francuske komuniste, zbog preblagog protivljenja francuskom kolonijalizmu.

Revolucionarni rad

Već godinu dana kasnije (1924) otputovao je u grad Guangdžou (pokrajina Kanton u južnoj Kini) koji su kontrolisali kineski komunisti. Tu je učio vijetnamske izbeglice revolucionarnim tehnikama, ali su 1927. kineski nacionalisti osvojili vlast u Guangdžouu i Ngjuen se vratio u Sovjetski Savez. Naredne godine otputovao je u Brisel i Pariz te potom u Sijam gde je proveo dve godine kao predstavnik Kominterne u jugoistočnoj Aziji. Potom je 1930. godine predsedavao utemeljenju Indokineske komunističke partije (IKP) i predložio program partije koji je usvojen većinom glasova. Kao ciljevi partije u program su uvršteni: zbacivanje francuske vlasti, uspostava nezavisnog Vijetnama pod vlašću narodne vlade, nacionalizacija privrede, agrarna reforma, uvođenje osmočasovnog radnog dana, jednako pravo obrazovanja i poništenje javnih dugova. U međuvremenu, kolaps njujorške berze nagriza Vijetnam. Plate su se smanjile za 50%, nezaposlenost porasla za 33%, a štrajkovi radnika bili sve su češći, dok su seljaci protestirali tražeći reforme. Vlasti se nisu osvrtale na zahteve stanovništva zbog čega je došlo ustanka. Seljaci su preuzeli vlast u nekim područjima, te uz pomoć lokalnih IKP aktivista, proglasili sovjete. U septembru 1930. vlasti su odgovorile na pobunu šaljući Legiju stranaca koja je ugušila ustanak. Vlasti su pohapsile više od 1000 osumnjičenika, od kojih je oko 100 dobilo dugogodišnje zatvorske kazne. Osam, od kojih su neki bili čelni ljudi IKP-a, smaknuti su. Ngujen se sklonio u Hongkong te nastavio svoje delovanje kao predstavnik Kominterne u jugoistočnoj Aziji gde ga je 1931. uhapsila britanska policija. U zatvoru je ostao do 1932. godine kada je pušten na slobodu, te otputovao u Moskvu gde je studirao na Lenjinovom univerzitetu.

Drugi svetski rat

Avgust je 1939. godine, predvečerje Drugog svetskog rata, Nemačka i Sovjetski Savez su sklopili sporazum o nenapadanju, a francuska vlada je zabranila delovanje Komunističke partije Francuske. Početkom naredne 1940. godine Ngujen Van Čan stigao je u južnu Kinu, obnovio kontakte s IKP-om, i počeo da koristi ime Ho Ši Min (Onaj koji je prosvetljen). Nakon Poljske Nemačka je okupirala Francusku, a čelnici IKP-a zaključili su kako se ukazuje prilika za nezavisnost Vijetnama. Iste godine 22. septembra japanske okupacione trupe ušle su u Vijetnam. Umesto oružanog sukoba francuske vlasti dogovorile su primirje te sklopile sporazum prema kojem im je dopušteno da nesmetano održe svoju vlast, ali pod nadzorom Japana. U januaru 1941. godine, Ho Ši Min je organizovao Ligu za nezavisnost Vijetnama), kasnije poznatiju pod imenom Vijetmin. Ubrzo je Vijetmin uspostavio svoju vlast na delu Vijetnama uz granicu s Kinom. U avgustu 1942. godine otišao je na sastanak sa zvaničnicima Komunističke partije Kine, ali su ga uhapsile snage kineskih nacionalista i zatvorile do septembra 1943. godine kada su ga oslobodili kineski komunisti, a on se zatim vratio u Vijetnam. Južna Kina ponovo je postala Ho Ši Minovo odredište u januaru 1945. godine kada se sastao s predstavnicima Sjedinjenih Država i Francuske te bezuspešno pokušao da od njih dobije priznanje nezavisnosti Vijetnama. Uskoro, 9. marta, došlo je do dramatičnog obrata jer su japanske snage razoružale francuske te preuzele punu administrativnu kontrolu nad Vijetnamom. Sporazum iz 1883. godine, prema kojem je uspostavljena Indokina kao francuski protektorat, je opozvan, a Vijetnam je proglasio nezavisnost pod japanskim pokroviteljstvom.

Kapitulacija Japana i uspostava DR Vijetnama

Ho Ši Min i Tito u Beogradu, 1957.

Dana 6. avgusta 1945. godine Amerikanci su bacili atomsku bombu na Hirošimu (Japan), a tri dana kasnije (9. avgust) atomska bomba je bačena i na Nagasaki. Pobeda Saveznika postala je više nego očita, te je Indokineska komunistička partija 13. avgusta naredila dizanje opšteg ustanka u Vijetnamu. Ho Ši Min je bio izabran za predsednika Nacionalnog oslobodilačkog poverenstva (koje je delovalo kao privremena vlada), a 17. avgusta Ho Ši Min je pozvao vijetnamski narod na revoluciju. Istog dana Vijetmin je preuzeo kontrolu nad Hanojem, a 25. avgusta i nad Sajgonom. Tri dana kasnije (28. avgust) Vijetmin je proglasio formiranje privremene vlade Demokratske Republike Vijetnam s Ho Ši Minom kao predsednikom i ministrom spoljnih poslova. Na funkciji predsednika DR Vijetnama ostaće do svoje smrti 1969. godine. Japan se bezuslovno predao 2. septembra 1945. godine, a istog dana Ho Ši Min je u Hanoju pročitao Deklaraciju o nezavisnosti Vijetnama u kojoj, među ostalim, kaže: „Narod koji se hrabro suprotstavljao francuskoj dominaciji više od 18 godina, narod koji se borio rame uz rame sa Saveznicima protiv fašista tokom ovih nekoliko godina - takav narod mora da bude slobodan i nezavisan“. Međutim, francuske snage počele su preuzimati vojnu kontrolu nad sve većim delovima Vijetnama, a u oktobru 1945. zauzele su i Sajgon. Za tri meseca osvojile su ceo južni Vijetnam te napredovale ka severu Vijetnama. Našavši se u sve težoj situaciji Ho Ši Min je 1946. pristao na kompromis prema kojem Francuska priznaje DR Vijetnam kao slobodnu državu te pristaje održati izbore u južnom Vijetnamu pod uslovom da se DR Vijetnam pridruži Francuskoj uniji i pristane na prisustvo malog broja francuskih vojnih snaga u DR Vijetnamu.

Posleratni francuski kolonijalizam i oslobodilački rat

Ho Ši Min sa istočnonemačkim mornarima 1957. godine.

Sporazumom definisana kao mala vojna prisutnost, ona je brzo dosegla brojku od 15.000 francuskih vojnika. U pregovorima koji se nastavljaju Francuska je postajala sve tvrđi pregovarač što je 20. novembra kulminisalo sukobom francuskih i vijetnamskih vojnika kada je francuska krstarica otvorila vatru u luci Hajfong. Nedugo zatim, 19. decembra, francuske snage naredile su snagama Vijetmina da polože oružje i priznaju francusku vlast. Vijetmin je odgovorio napadom i izbio je rat. Ho Ši Min je pismenim putem tražio američku pomoć, ali je američki predsednik Hari Truman stao na stranu Francuske. Nakon američkog odbijanja Sovjetski Savez i Kina ponudili su Ho Ši Minu vojnu pomoć. Ho je prihvatio pomoć u tenkovima, brodovima, avionima i raketama, ali odbio prisustvo stranih trupa na vijetnamskom tlu. Bitka kod Dijen Bijen Fua 1954. obeležila je konačan poraz francuskih snaga u Severnom Vijetnamu. Mirovnim sporazumom u Ženevi 1954. zaključena je podela Vijetnama na Severni (Demokratska Republika Vijetnam) i Južni (Država Vijetnam). Ubrzo se u Južnom Vijetnamu aktivirao Narodni front za oslobođenje Južnog Vijetnama (Vijetkong), koji je na Jugu vodio gerilski rat s ciljem konačnog ujedinjenja dvaju Vijetnama. Vijetkong je primao pomoć od Severnog Vijetnama uglavnom preko Laosa koristeći tzv. Ho Ši Minov put.

Poslednji dani

Početkom 1960-ih Ho Ši Min je sve bolesniji zbog problema sa srcem. Bolest se okončava 2. septembra 1969. godine kada umire od srčanog udara. Sahranjen je u mauzoleju sagrađenom u parku u kojem je 1946. godine pred pola miliona ljudi čitao Deklaraciju o nezavisnosti Vijetnama. Prema službenim procenama na sahranu je došlo 10.000 ljudi i svi su, u znak žalosti, nosili crne trake. Zbog Ho Ši Minove smrti zaraćene su strane dogovorile primirje u trajanju od 72 časa.

Nasleđe

Muzej u Hanoju posvećen Ho Ši Minu

Nakon oslobođenja celog Vijetnama 1976. u čast Ho Ši Minu bivši glavni grad Južnog Vijetnama Sajgon nosi njegovo ime.

Danas ga se u Vijetnamu smatra za najvećeg vijetnamskog stratega, teoretičara, mislioca, političara, diplomatu, pesnika i filozofa.

Literatura

• Zinn, Howard (1995). A People's History of the United States: 1492–present. New York: Harper Perennial. str. 460. ISBN 978-0-06-092643-4. 
• Ang, Cheng Guan (2002). The Vietnam War from the Other Side. RoutledgeCurzon. str. 55—58, 76. ISBN 978-0-7007-1615-9. 
• Brocheux, Pierre (2007). Ho Chi Minh: A Biography. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-85062-9. 
• Dommen, Arthur J. (2001). The Indochinese Experience of the French and the Americans. Indiana University Press. ISBN 9780253338549. 
• Duncanson, Dennis J (1957). „Ho Chi Minh in Hong Kong 1931–1932”. The China Quarterly. 57 (Jan–Mar 1957): 85. 
• Duiker, William J. (1982). The Communist Road to Power in Vietnam. Boulder, Colorado: Westview Press. OCLC 864836133. 
• —————— (2000). Ho Chi Minh: A Life. Hyperion Books. ISBN 9780786887019. Arhivirano iz originala 13. 5. 2021. g. Pristupljeno 13. 5. 2021. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Fall, Bernard. B (1967). Last Reflections on a War. Doubleday. ISBN 9780805203295. 
• Gaiduk, Ilya (2003). Confronting Vietnam: Soviet Policy Toward the Indochina Conflict, 1954-1963. Stanford: Stanford University Press. ISBN 0804747121. 
• Forbes, Andrew; Henley, David (2012). Vietnam Past and Present: The North. Chiang Mai, Thailand: Cognoscenti Books. 
• Hunt, David (1993). The American War in Vietnam. SEAP Publications. ISBN 0877271313. 
• Hunt, Michael H. (2016). The World Transformed 1945 To the Present. New York City: Oxford University Press. str. 125. ISBN 978-0-19-937102-0. 
• Jacobs, Seth (2006). Cold War Mandarin: Ngo Dinh Diem and the Origins of America's War in Vietnam, 1950–1963. Rowman & Littlefield. ISBN 9780742573956. 
• Karnow, Stanley (1983). Vietnam: A History. New York: Penguin Books. ISBN 9780712600101. 
• Langguth, A.J. (2000). Our Vietnam: The War 1954–1975. New York: Simon and Schuster. ISBN 9780743212441. 
• Lanzona, V.A.; Rettig, F. (2020). Women Warriors in Southeast Asia. Routledge Studies in the Modern History of Asia. Taylor & Francis. ISBN 978-1-317-57184-1. Pristupljeno 19. 11. 2021. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Logevall, Fredrik (2012). Embers of War: The fall of an Empire and the making of America's Vietnam. Random House. ISBN 978-0-679-64519-1. 
• Marr, David G. (2013). Vietnam: State, War, and Revolution (1945–1946). University of California Press. ISBN 9780520954977. 
• —————— (1984). Vietnamese Tradition on Trial, 1920-1945. University of California Press. ISBN 978-0-520-90744-7. Pristupljeno 17. 11. 2021. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Moise, Edwin E. (1988). „Nationalism and Communism in Vietnam”. Journal of Third World Studies. University Press of Florida. 5 (2): 6—22. JSTOR 45193059. 
• Neville, Peter (2018). „Chapter 3: Survival”. Ho Chi Minh. Routledge Historical Biographies. Taylor & Francis. ISBN 978-0-429-82822-5. Pristupljeno 17. 11. 2021. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Nguyen, Lien-Hang T (2012). Hanoi's War: An International History of the War for Peace in Vietnam. Chapel Hill: University of North Carolina Press. ISBN 978-0807882696. 
• Pike, Douglas (1976). Ho Chi Minh: A Post-War Re-evaluation. 30th Annual Congress of Orientalists. Mexico City. Pristupljeno 21. 12. 2017 — preko Vietnam Center and Sam Johnson Vietnam Archive. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Quinn-Judge, Sophie (2002). Ho Chi Minh: The Missing Years 1919 – 1941. University of California Press. ISBN 978-0520235335. 
• Shafer, D. Michael (1988). Deadly Paradigms: The Failure of U.S. Counterinsurgency Policy. Princeton University Press. ISBN 9781400860586. JSTOR j.ctt7zvtwm. 
• Trần Dân Tiên (1994). Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch [The tales of the life of President Ho]. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia [National Political Publishing House]. 
• Tôn Thất Thiện (1990). Ho Chi Minh and the Comintern. Singapore: Information and Resource Center. ISBN 978-9810021399. 
• Tucker, Spencer C. (1999). Vietnam. UCL Press. ISBN 9781857289220. 
• Turner, Robert F. (1975). Vietnamese Communism: Its Origin and Development. Hoover Institution Press. 
• Valentino, Benjamin (2005). Final Solutions: Mass Killing and Genocide in the 20th Century. Cornell University Press. ISBN 9780801472732. 
• Vu, Tuong (2010). Paths to Development in Asia: South Korea, Vietnam, China, and Indonesia. Cambridge University Press. ISBN 9781139489010. 
• Bernard B. Fall, ed., 1967. Ho Chi Minh on Revolution and War: Selected Writings 1920–1966. New American Library.
• Osborne, Milton. "Ho Chi Minh" History Today (Nov 1980), Vol. 30 Issue 11, pp. 40-46; popular history; online.
• Morris, Virginia and Hills, Clive. Ho Chi Minh's Blueprint for Revolution: In the Words of Vietnamese Strategists and Operatives, McFarland & Co Inc., 2018
• Jean Lacouture. Ho Chi Minh. Allen Lane, 1968. US edition: Ho Chi Minh: A Political Biography, Random House, 1968
• Khắc Huyên. Vision Accomplished? The Enigma of Ho Chi Minh. The Macmillan Company, 1971
• David Halberstam.Ho. Rowman & Littlefield, 1971
• Hồ chí Minh toàn tập. NXB chính trị quốc gia
• Tôn Thất Thiện, Was Ho Chi Minh a Nationalist? Ho Chi Minh and the Comintern. Information and Resource Centre, Singapore, 1990
• William J. Duiker. Ho Chi Minh: A Life. New York: Hyperion, 2001
• Hoang Van Chi. 1964. From colonialism to communism. Praeger.
• Trương Như Tảng. 1986. A Viet Cong Memoir. Vintage.
• Frances FitzGerald. 1972. Fire in the Lake: The Vietnamese and the Americans in Vietnam. Little, Brown and Company.
• David Hunt. 1993. The American War in Vietnam, SEAP Publications
• Ilya Gaiduck 2003 Confronting Vietnam: Soviet Policy Toward the Indochina Conflict, 1954–1963, Stanford University Press
• Nguyen Lien-Hang T. 2012 Hanoi's War: An International History of the War for Peace in Vietnam, University of North Carolina Press
• Henry A. Kissinger. 1979. White House Years. Little, Brown.
• Richard Nixon. 1987. No More Vietnams. Arbor House Pub Co.

Spoljašnje veze

• Chi Minh Ho (1890–1969) na sajtu IMDb (jezik: engleski) 
• Ho Ši Min na sajtu Internet Archive (jezik: engleski)
• The Drayton Court Hotel
• Hồ Chí Minh obituary – The New York Times (4 September 1969)
• TIME 100: Hồ Chí Minh (archived 31 May 2000)
• Ho Chi Minh Selected Writings (PDF)
• Hồ Chí Minh's biography (archived 14 July 2007)
• Satellite photo of the mausoleum on Google Maps
• Bibliography: Writings by and about Hồ Chí Minh