19. septembar
19. septembar (19.9.) je 262. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (263. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 103 dana.
Događaji[uredi | uredi izvor]
| septembar | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | ||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | ||||||
- 636 — Rašidunski Arapi predvođeni Halidom ibn Validom su zauzeli Damask od Vizantinaca.
- 1356 — Engleska vojska pod vođstvom Edvarda Crnog Princa, sina kralja Edvarda III, u bici kod Poatjea porazila vojsku francuskog kralja Žana II, čime je okončana prva faza Stogodišnjeg rata.
- 1370 — Engleska vojska pod vođstvom Edvarda Crnog Princa je zauzela i opustošila Limož.
- 1796 — Prvi predsednik SAD Džordž Vašington uputio američkom narodu oproštajnu poruku i povukao se na svoje imanje. Za predsednika izabran 1788.
- 1814 — U Požeškoj nahiji izbila Hadži Prodanova buna.
- 1837 — Kod Požarevca održani prvi vojni manevri regularne srpske vojske, koji su trajali 20 dana uz učešće 1.700 vojnika.
- 1863 — Počela je bitka kod Čikanoge u severozapadnoj Džordžiji, koja će se završiti najvećim porazom Unije (Severa) na zapadnom frontu Američkog građanskog rata.
- 1888 — Prvo svetsko takmičenje za izbor lepotice održano u belgijskoj banji Spa, a prva zvanično najlepša žena na planeti postala 18-godišnja kreolka iz Gvadelupe Berta Sukare.
- 1900 — U Vinemaki u Nevadi, Buč Kasidi i Sandens Kid su izveli prvu zajedničku pljačku Prvu nacionalnu banku i pobegli s 32.640 dolara.
- 1914 — Počela bitka na Mačkovom kamenu u Prvom svetskom ratu. Posle četvorodnevnih borbi, nadmoćnija austrougarska vojska prisilila Srbe na povlačenje.
- 1918 — Počela je bitka kod Megida u Prvom svetskom ratu.
- 1928 — „Parobrod Vili“, prvi animirani crtani film u kom se pojavio Miki Maus, prikazan u njujorškom bioskopu „Koloni teatar“.
- 1939 — Sovjetske trupe stigle na mađarsku granicu i istovremeno na severu Evrope okupirale Vilnjus, koji je bio pod poljskom upravom.
- 1941 —
- Nemci u Drugom svetskom ratu zauzeli Kijev, posle bitke koja je trajala 45 dana.
- Britanske trupe ušle u Teheran tokom Anglo-sovjetske invazije Irana.
- 1944 — Potpisano je Moskovsko primirje između Finske i Sovjetskog Saveza, čime je završen Nastavljeni rat.
- 1955 — U Argentini vojska oborila sa vlasti predsednika Huana Dominga Perona.
- 1957 — Amerikanci u Nevadi izvršili prve podzemne nuklearne probe.
- 1970 — Prvi Glastonberi festival, najveći muzički festival na otvorenom, je održan na imanju Majkla Ivisa u Glastonberiju, Engleska
- 1985 — U glavnom gradu Meksika Sijudad Meksiku i okolini u zemljotresu poginulo oko 12.000, a povređeno oko 40.000 ljudi.
- 1989 — U eksploziji aviona DC-10 francuske kompanije UTA, na liniji Brazavil-Pariz, iznad Nigera, za koju je kasnije optužena Libija, poginuli svi putnici i članovi posade, njih 171.
- 1991 — Kolone tenkova Jugoslovenske narodne armije krenule iz Beograda prema Hrvatskoj, gde su počeli sukobi srpskih naoružanih grupa i hrvatske policije. Hrvatska 25. juna 1991. proglasila samostalnost i izdvojila se iz SFRJ.
- 1991 — U ledniku na granici Austrije i Italije otkriven je Eci, najstarija prirodno sačuvana mumija u Evropi, iz 3300. p. n. e..
- 1992 — Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija isključio Jugoslaviju iz svetske organizacije, osporivši joj pravo da automatski nasledi SFRJ. SRJ ponovo postala članica UN 2. novembra 2000, pošto je DOS preuzeo vlast u Srbiji.
- 1994 —
- Trupe SAD iskrcale se na Haiti u operaciji koju je Vašington označio kao „ponovno uspostavljanje demokratije“.
- „Manifest Unabobmera“ Teda Kačinskog je objavljen u Vašington postu i Njujork tajmsu, skoro tri meseca nakon što im je poslat.
- 2000 — U Pragu počelo petodnevno zasedanje Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke, tokom kog se više hiljada demonstranata, protivnika globalizacije, sukobilo s policijom. U sukobima povređena 142 demonstranta i 123 policajca, a centar Praga je demoliran.
- 2001 —
- Predsednik SAD Džordž V. Buš potpisao kongresnu rezoluciju o upotrebi vojne sile i zahvalio se Predstavničkom domu i Senatu što su ga ovlastili da pokrene rat protiv terorista.
- Islamski sveštenici pozvali terorističkog lidera Osamu bin Ladena da dobrovoljno napusti Avganistan, ali mu nisu odredili rok za izlazak iz zemlje. SAD zapretile da će napasti talibane ukoliko ne predaju Bin Ladena.
- 2006 — Na Tajlandu izvršen državni udar u kojem je zbačen premijer Taksin Šinavatra koji je u to vreme bio na zasedanju Generalne skupštine UN.
Rođenja[uredi | uredi izvor]
- 1551 — Anri III, francuski kralj (1574—1589), poslednji vladar iz dinastije Valoa. (prem. 1589)[1]
- 1799 — Jovan Hadžić, srpski pisac i političar. (prem. 1869)[2]
- 1802 — Lajoš Košut, mađarski pravnik i političar, jedan od najistaknutijih vođa Mađarske revolucije 1848, v.d. predsednika Mađarske (1949). (prem. 1894)
- 1911 — Vilijam Golding, engleski pisac, pesnik i dramaturg, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1983). (prem. 1993)
- 1922 — Emil Zatopek, češki atletičar (trkač na duge staze), svetski rekorder. (prem. 2000)
- 1926 — Masatoši Košiba, japanski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (2002). (prem. 2020)
- 1938 — Gordan Mihić, srpski scenarista i reditelj. (prem. 2019)
- 1941 — Kes Eliot, američka pevačica i glumica, najpoznatija kao članica grupe The Mamas and the Papas. (prem. 1974)
- 1948 — Džeremi Ajrons, engleski glumac.
- 1949 — Dalibor Brun, hrvatski muzičar.
- 1959 — Branislav Zeremski, srpski glumac.
- 1959 — Oliver Njego, srpski operski pevač.
- 1960 — Karlos Mozer, brazilski fudbaler.
- 1962 — Mijailo Grušanović, srpski košarkaš.
- 1963 — Dejvid Siman, engleski fudbalski golman.
- 1967 — Aleksandar Kareljin, ruski rvač i političar.
- 1968 — Dejv Klark, engleski di-džej i producent elektronske muzike.
- 1968 — Damir Urban, hrvatski muzičar.
- 1969 — Kandi Dulfer, holandska muzičarka, najpoznatija kao džez saksofonistkinja.
- 1969 — Johan Johanson, islandski kompozitor. (prem. 2018)
- 1971 — Sana Lejtan, američka glumica.
- 1974 — Damir Mulaomerović, hrvatski košarkaš i košarkaški trener.
- 1974 — Viktorija Silvstet, švedski glumica, pevačica i model.
- 1974 — Džimi Falon, američki glumac, komičar, TV voditelj, muzičar, pisac i producent.
- 1974 — Sajrijak Haris, engleski animator.
- 1978 — Ognjen Koroman, srpski fudbaler i fudbalski trener.
- 1982 — Eduardo dos Reis Karvaljo, portugalski fudbaler.
- 1984 — Antanas Kavalijauskas, litvanski košarkaš.
- 1986 — Andželina Valentajn, američka pornografska glumica.
- 1990 — Kiran Tripijer, engleski fudbaler.
- 1991 — Si Džej Makolum, američki košarkaš.
- 1997 — Erik Jirka, slovački fudbaler.
- 1999 — Dalita, jermenska pevačica, plesačica i glumica.
Smrti[uredi | uredi izvor]
- 1975 — Kosta Todorović, srpski akademik (rođ. 1887)
- 1999 — Pavle Ivić, jugoslovenski lingvista, član Srpske akademije nauka (rođ. 1824)
- 2008 — Mauricio Kagel, nemački-argentinski kompozitor (rođ. 1931)
- 2009 — Dušan Kanazir, akademik član SANU (rođ. 1921)
- 2015 — Džeki Kolins, britanska književnica (rođ. 1937)
- 2018 — Miloš Mitić, srpski atletičar i paraolimpijac (rođ. 1987)
- 2021 — Džon Čalis, engleski glumac (rođ. 1942)
- 2021 — Džimi Grivs, engleski fudbaler (rođ. 1940)
Praznici i dani sećanja[uredi | uredi izvor]
- 1814 — U Požeškoj nahiji u Srbiji počela Hadži Prodanova buna. Ustanak pod vođstvom igumana Pajsija i hadži Prodana proširio se i na Kragujevačku i Jagodinsku nahiju, ali nije dobio podršku Miloša Obrenovića, koji je smatrao da je ustanak preuranjen. I pored obećanja da će ustanicima biti oprošteno, Turci pogubili oko 300 ustanika, među kojima igumana Pajsija, a hadži Prodan prebegao u Austriju.
- 1961 — Građani Jamajke se na referendumu izjasnili za izdvajanje zemlje iz Zapadnoindijske Federacije.
Literatura[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi izvor]
- ^ McCarty's Annual Statistician. L.P. McCarty. 1879. str. 57.
- ^ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 236.