Bitka na Moravi (1191)

Za druge upotrebe, pogledajte Bitka na Moravi (višeznačna odrednica).

Bitka na Moravi
Vreme 1191. Mesto Južna Morava Ishod Vizantijska pobeda
Sukobljene strane
Srbija	Vizantija
Komandanti i vođe
Stefan Nemanja	Isak II Anđel

Bitka na Moravi je bila bitka između Srbije i Vizantije, koja se odigrala u jesen 1191. godine, u oblasti oko Južne Morave. Vojska vizantijskog cara Isaka II Anđela porazila je snage velikog župana Stefana Nemanje i povratila Niš, kao i glavni put prema tvrđavi Ravno i gradovima Braničevu i Beogradu. Nedugo nakon bitke došlo je do sklapanja srpsko-vizantijskog mira. Nemanja je priznao vrhovnu vizantijsku vlast, a mir je potvrđen brakom između Nemanjinog srednjeg sina Stefana Prvovenčanog i vizantijske princeze Evdokije.

Događaji koji su prethodili bici

Nakon susreta Fridriha Barbarose i Stefana Nemanje u Nišu 27. jula 1189. godine. Krstaška vojska je nastavila napredovanje ka Sardici (današnja Sofija) i Hadrijanopolju (Jedrene), a iza nje je nastupao Nemanja sa svojom vojskom, nastavljajući osvajanja vizantijske teritorije. Nakon osvajanja Hadrijanopolja i pripreme za opsadu Carigrada, vizantijski car Isak II, sklopio je primirje sa Barbarosom. Primirje je omogućilo Isaku II da se pripremi za napad na Stefana Nemanju i Bugarsku.

Bitka

Bitka se odigrala u jesen 1191. godine, u oblasti oko Južne Morave. Stefan Nemanja je predvodio srpsku vojsku, a Isak II Anđel vizantijsku vojsku. Vizantijska vojska je bez većih problema porazila srpsku vojsku, a onda nastavila sa pustošenjem srpskih krajeva. Vizantijska vojska je do temelja srušila grad iz koga je Stefan krenuo u bitku (nedaleko od Kuršumlije). Nemanja se nije predao već se povukao u planine i nastavio sa povremenim napadima. To je uslovilo da car Isak zatraži pregovore o miru. O samom toku bitke postoji veoma malo zapisa.

Posledice

Stefan Nemanja je morao da odustane od velikog dela svojih osvajanja, istočno od reke Velike Morave i Južne Morave (Pernik, Zemen, Velbužd, Žitomisk, Stobi, Skoplje, Niš, Ravno i kontrolu nad rimskim vojnim putem), i prizna Vizantijskog cara za vrhovnu vlast, a car ga za uzvrat priznaje za velikog župana. I pored poraza srpske vojske Stefan Nemanja je sačuvao većinu teritorija. Tokom sklapanja mira je ugovoren i brak između Stefanovog sina Stefana Nemanjića, kasnije Prvovenčanog, i princeze Evdokije Angeline, kćerke Aleksija III Anđela, brata tadašnjeg vizantijskog cara Isaka II Anđela. Aprila 1195. u Vizantiji je došlo do prevrata kojim je na presto došao Aleksije III i tako je Stefan Nemanjić postao zet vizantijskog cara. Ovo je bio poslednji sukob Vizantije i velikožupanske Srbije, nakon čega je srpska država ponovo ušla u vizantijski komonvelt. Aleksije III, po dolasku na presto, dodelio je Stefanu visoko dostojanstvo - sevastokrator, koje je po rangu bilo odmah posle cara i despota.

Zanimljivosti

Bitka je ekranizovana u seriji Nemanjići — rađanje kraljevine.

Literatura

• Blagojević, Miloš (1989). Srbija u doba Nemanjića: Od kneževine do carstva 1168-1371. Beograd: Vajat. 
• Komatina, Ivana (2018). „On the attack of the Hungarian king Bela III on Serbia in light of the letter of emperor Isaac II to pope Celestine III”. Facta Universitatis: Philosophy, Sociology, Psychology and History. 17 (2): 105—110. 
• Komatina, Ivana (2020). „Nekoliko zapažanja o bici na Moravi” (PDF). Istorijski časopis. 69: 39—60. 
• Laurent, Vitalien (1941). „La Serbie entre Byzance et la Hongrie, à la veille de la quatrième Croisade”. Revue historique du sud-est européen. 18: 109—130. 
• Pirivatrić, Srđan (2020). „Brak Stefana Nemanjića i Evdokije Anđeline Komnine: Hronologija i istorijski kontekst ugovaranja i raskidanja jednog dinastičkog saveza”. Stefan Prvovenčani i njegovo doba. Beograd: Istorijski institut. str. 139—158. 
• Radić, Radivoj (2002). „Od Evdokije Anđeo do Ane Kantakuzine: Vizantijske neveste u srednjovekovnim srpskim zemljama”. Srpska proza danas: Kosače - osnivači Hercegovine. Bileća-Gacko: Prosvjeta. str. 507—514. 

Spoljašnje veze

• Byzantine Battles: Battle of Morava