Mohačka bitka (1687)

Mohačka bitka (1687)
Deo velikog bečkog rata
Vreme 12. avgust 1687. Mesto Nagiharsani brdo, Baranja, Mađarska Ishod Odlučujuća pobeda Austrije 1) Austrijsko osvajanje Mađarske i Transilvanije 2) Stavljanje Mađarske pod austrijsku vlast
Sukobljene strane
Sveto rimsko carstvo	Osmansko carstvo
Komandanti i vođe
Karlo V od Lorene Maksimilijan II Emanuel Eugen Savojski	Sari Sulejman-paša
Jačina
40.000 habzburških trupa 20.000 bavarskih trupa Ukupno: 60.000 vojnika	60.000 vojnika
Žrtve i gubici
600 mrtvih	10.000 mrtvih

Druga bitka na Mohaču vođena je između snaga osmanskog sultana Mehmeda IV, kojima je komandovao Sari Sulejman-paša, i snaga sveto-rimskog cara Leopolda I, čijom je vojskom komandovao Karlo od Lorene. Rezultat ove bitke bio je strahovit poraz Osmanlija.

Pozadina bitke

Veliki turski rat započet je u julu 1683. napadom Osmanlija na Beč. Opsada je slomljena bitkom kod Beča 12. septembra 1683. Pobedile su ujedinjene snage Svetog rimskog carstva i Poljsko- litvanskog komonvelta pod vođstvom poljskog kralja Jana Sobjeskog. Od septembra 1683. inicijativa je prebačena na carske trupe. U narednim godinama carska vojska pod vođstvom Karla od Lorene potisnuće Osmanlije i oduzeti im mnoga utvrđenja. Nakon budimske bitke, Osmanlije su počele da opsedaju bivši glavi grad mađarske, Budim. Krajem 1686. Osmanlije su sklopile mir. Međutim, habzburške trupe su tada shvatile da je trenutak da osvoje čitavu Mađarsku, te su mirovni pregovori prekinuti.

U aprilu 1687. u Beču, odlučeno je kakva će se vojna akcija odigrati kasnije. Glavna armija (oko 40.000 vojnika) pod komandom vojvode Karla od Lorene prešla je preko Dunava do Osijeka rekom Dravom, dok se druga armija, predvođena Maksom Emanuelom od Bavarije, kretala Tisom do Solnoka, prema Petrovaradinu. Sredinom jula dve armije su se srele i marširale do Osijeka.

Osmanska armija (oko 60.000 ljudi), pod vođstvom Sari Sulejman-paše, stajala je ispred glavnog prelaza reke Drave (oko 8 km dug most) u Osijeku kako bi ga štitila i tu se i utvrdila. Kada je carska armija pristigla, Drava se podelila na dve strane. Krajem jula habzburška armija uspela je da napravi mostobran na obali i zauzela borbeni položaj kako bi izazvala Osmanlije. Međutim, osmanska vojska je ostala pasivna i bila zadovoljna artiljerijskim bombardovanjem brana na Dravi, kao i mostova.

Kako je vojvoda od Lorene shvatio da ne može da napadne osmansko utvrđenje, odlučio je da nakon nekoliko dana napusti mostobran. Ovakav potez oštro je kritikovan od strane cara Leopolda I i njegovih komandanata. Veliki vezir osmanskog carstva je ovo shvatio kao gubitak morala habzburških trupa, pa je odlučio da ih prati. U avgustu je osmanska armija, uspešnim manevrima, uspela da satera habzburšku vojsku do Mohača i osmanskih utvrđenja. Takođe, Osmanlije su sagradile utvrđenje u Dardi, ali je ono veoma vešto ostalo skriveno među gustim žbunjem, te habzburške trupe nisu mogle da je primete. Iz tih razloga vojvoda od Lorene nije primetio prisustvo osmanskih trupa u blizini.

Bitka

Dvanaestog avgusta, ujutru, vojvoda od Lorene je odlučio da se premesti u Šikloš jer mu je takva pozicija više odgovarala za borbu. Zapadno krilo habzburške armije marširalo je zapadno ka gustim šumama. Sari Sulejman-paša shvatio je da je to prilika koju je čekao. Naredio je napad njegove čitave armije na levo krilo Habzburga, koje je pod vođstvom Maksimilijana II Emanuela još uvek držala prvenstvenu poziciju i po habzburškom planu borbe pripremala da započne marš ka zapadu. Osmanska vojska presrela je carsku vojsku na Nagiharsani brdu, koje je bilo veoma strmo i prekriveno drvećem. Osmanski garnizon, sastavljen od 8.000 spahija, pokušao je da opkoli krilo carske vojske sleva. Komandant krila, princ-elektor Bavarije, odmah je poslao kurira vojvodi od Lorene, obaveštavajući ga da je krilo ugroženo. Naređenja su data i brzo poslata, a pozicije su odmah uspostavljene kako bi se izdržao napad glavnih osmanskih snaga, koje su brojale duplo više branitelja. Carska pešadija držala je pozicije, pa je general Enea Silvio Pikolomini sa pukom konjice uspeo da izvrši uspešan kontranapad na osmansku konjicu, spahije.

Veliki vezir bio je iznenađen neočekivano žestokim otporom neprijatelja. Osmanska artiljerija nastavila je da gađa habzburške položaje, ali su pešadija i konjica dobile naređenja da drže svoje položaje, kao i da pešadija stane iza utvrđenja i štiti ih. Ovo zatišje u borbi dalo je dovoljno vremena habzburškoj vojsci da zauzme prvobitni položaj. Vojvoda od Lorene pomislio je da bi njegova vojska trebalo da brani svoje položaje i da bi to dovelo do zastoja. Međutim, da bi dobili inicijativu u bici, princ-elektor od Bavarije i markgrof Luj od Badena ga nagovaraju na kontranapad. Razvijanje plana habzburške vojske bilo je završeno u 3 časa ujutru. U isto vreme, Sari Sulejman-paša odlučio je da napadne zajedno sa Mustafa-pašom, komandantom janičara. Ponovo su spahije podržale frontalni napad janičarske pešadije sa ciljem da opkole Habzburge. Luj od Badena uspešno je izdžao napad sa svojim pešadijskim eskadrilama, a onda je krenuo u protivnapad na jedno nedovršeno osmansko utvrđenje. U prvom planu prodornog napada na osmanska utvrđenja bile su trupe generala Rabutina i Eugena Savojskog. Osmanski konjanici nisu uspeli da ih opkole jer konjima nije odgovarao strm teren, pa su morali da sjašu sa njih. Osmanski napad, a kasnije otpor, doživeo je kolaps, što je dovelo do povlačenja Osmanlija glavom bez obzira. Ova bitka bila je prava katastrofa za Osmanlije.

Tokom bitke samo levo krilo habzburške armije videlo je akciju. Gusta šuma se nalazila ispred desnog krila što je onemogućilo njegov napad. Uprkos tome, pokušala je manevrom preticanja da izazove premeštanje osmanskih trupa i njihovo povlačenje, ali su se njihove kolone izgubile u šumi.

Gubici carske armije bili su lagani, oko 600 ljudi. Osmanska armija pretrpela je velike gubitke, oko 10.000 poginulih, kao i gubitak većinskog dela njene artiljerije i druge opreme. Komandni šator velikog vezira i 160 osmanskih zastava palo je u ruke Habzburgovaca. Izveštavalo se da je vrednost udela plena dodeljena bavarskom knezu nadmašila dva miliona zlatnih dukata.

Posledice bitke

Nakon bitke, osmanska imperija upada u duboku krizu. Bilo je pobuna među osmanskim trupama. Komandant Sari Sulejman- paša uplašio se da će ga ubiti sopstvene trupe, pa je prvo pobegao u Beograd, a zatim u Carigrad. Kada je vest o porazu i pobuni stigla u Carigrad, ranog septembra 1687. Abaza Sijavuš- paša postao je novi komandant i veliki vezir. Pre nego što je uspeo da zauzme komandu, čitava osmanska vojska se raspala i njihove domaće trupe ( spahije i janičari) vratili su se u svoje stožere pod vođstvom oficira nižeg reda. Čak se i regent velikog vezira uplašio i sakrio, iako je bio u Carigradu. Sari Sulejman-paša bio je ubijen. Sultan Mehmed IV je za komandanta Bosfora imenovao Koprulu Fazil Mustafa-pašu za regenta velikog vezira u Carigradu. Konsultovao se sa liderima osmanske armije i državnim vrhom. Posle ovoga, osmog novembra 1687. godine, odlučeno je da se sa prestola ukloni Mehmed IV i dovede njegov brat Sulejman II.

Raspad osmanske vojske omogućio je Habzburškoj monarhiji da osvoji velike delove osmanske teritorije. Oni su preuzeli Osijek, Petrovaradin, Sremske Karlovce, Požegu, Ilok, Valpovo, Palotu i Jegru. Veliki deo Slavonije i Transilvanije prešao je u ruke Habzburgovaca. Devetog decembra 1687. organizovano je veće u Presburgu ( današnja Bratislava- Slovačka) na kome je nadvojvoda Josif krunisan za prvog naslednog kralja Mađarske, a potomci Habzburga su izabrani za naslednike mađarskog prestola. Godinu dana osmansko carstvo bilo je paralizovano što je omogućilo Habzburzima da osvoje Beograd.