Pređi na sadržaj

Džejn Fonda

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Džejn Fonda
Fonda (2015)
Lični podaci
Puno imeDžejn Simor Fonda
Datum rođenja(1937-12-21)21. decembar 1937. (86 god.)
Mesto rođenjaNjujork, SAD
Porodica
SupružnikRodžer Vadim (1965—1973)
Tom Hejden (1973—1990)
Ted Terner (1991—2001)
Rad
Aktivni period1960—danas
www.janefonda.com
Veza do IMDb-a

Džejn Fonda[1] (engl. Jane Fonda; 21. decembar 1937)[2] je američka filmska, televizijska i pozorišna glumica, književnica, aktivistkinja i bivša manekenka.

Filmsku karijeru je počela šezdesetih, da bi vrlo brzo dobila dva Oskara za najbolju glavnu glumicu: 1971. za ulogu u filmu Detektiv Klut, i 1978. za ulogu u filmu Povratak kući. Fonda je od osamdesetih lagano prestajala da snima, da bi 1990. godine otišla na petnaestogodišnju pauzu – prvi film koji je potom snimila bila je komedija Za sve je kriva svekrva, iz 2005. godine. Najpoznatija je po filmovima Konje ubijaju, zar ne?, Džulija, Kineski sindrom, Od devet do pet, Na Zlatnom jezeru i Jutro posle. Fonda trenutno glumi nekadašnju prvu damu Sjedinjenih Država, Nensi Regan, u filmu Batler. Osim glumi, Džejn je godinama posvećena problemima društva. Aktivan je borac za prava žena i LGBT osoba, i deklariše se kao feministkinja, hrišćanka i liberal. Godine 2005. osnovala je neprofitabilnu organizaciju Women's Media Center, koja ima za cilj da kroz medije i obrazovanje poveća svest o jednakosti polova.[3] Bila je jedna od nekoliko ličnosti iz sveta filma koja je ustala protiv američkog napada na Vijetnam i Irak.[3]

Zahvaljujući neuobičajeno grubom, dubokom glasu i najčešće ozbiljnim ili mrzovoljnim izrazima lica, Džejn je jedna od najupečatljivijih figura Holivuda šezdesetih, sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka.[4] Iako u današnje vreme glumi sve ređe, Fonda se uz Širli Maklejn i Natali Vud smatra najvećom filmskom divom sedamdesetih godina prošlog veka.[5][6]

Detinjstvo, mladost i obrazovanje[uredi | uredi izvor]

Džejn Simor Fonda je rođena u Njujork Sitiju[2] 21. decembra 1937. godine. Njeni roditelji bili su kanadska pripadnica više klase Fransis Ford Brokau (rođena Simor; 1908–1950) i američki glumac Henri Fonda (1905–1982). Prema njenom ocu, prezime Fonda potiče od italijanskog pretka koji je u Holandiju emigrirao tokom 1500-ih.[7] Tamo se oženio i porodica je počela da koristi holandska imena, a prvi njen predak iz Fonda loze stigao je u Njujork 1650. godine.[8][9][10] Fonda takođe ima englesko, francusko i škotsko poreklo. Ime je dobila po trećoj supruzi Henrija VIII, Džejn Simor, sa kojom je s majčine strane u dalekom srodstvu.[11] Njen brat, Piter (1940–2019), takođe je bio glumac, a njena polusestra po majci je Fransis de Vilers Brokau (aka „Pan“), čija je ćerka Pilar Korjas, vlasnica galerije Pilar Korjas u Londonu.[12]

Godine 1950, kada je Fonda imala 12 godina, njena majka je izvršila samoubistvo dok je bila podvrgnuta lečenju u psihijatrijskoj bolnici Krejg Haus u Bikonu u Njujorku.[13][14] Kasnije te godine, Fondin otac se oženio pripadnicom više klase Suzan Blančard (rođenom 1928), 23 godine mlađom od njega; taj se brak završio razvodom. Sa 15 godina Fonda je predavala ples u Fajer Ajland Pajnsu u Njujorku.[15]

Fonda je pohađala Grinvič akademiju u Grinviču, Konektikat; Ema Vilard školu u Troju u Njujorku; i Vasar koledž u Pukipsiju u Njujorku.[16] Pre glumačke karijere bila je manekenka i dva puta se pojavljivala na naslovnoj strani Vouga.[17]

Glumačka karijera[uredi | uredi izvor]

Počeci karijere (1950e–1962)[uredi | uredi izvor]

Fonda je postala zainteresovana za glumu kao tinejdžera dok se zajedno sa ocem pojavljivala u dobrotvornom nastupu „Seoska devojka” u Omaha Komjuniti Plajhaus.[17] Nakon što je napustila Vasar, otišla je u Pariz na šest meseci da studira umetnost.[18] Po povratku u SAD, 1958. godine, upoznala je Li Strasberga, i taj sastanak je promenio tok njenog života. Fonda je izjavila: „Otišla sam u glumački studio i Li Strasberg mi je rekao da imam talenat. Pravi talenat. To je bio prvi put da mi je bilo ko, osim mog oca - koji je morao to da mi kaže - rekao da sam dobra. U bilo čemu. To je bila prekretnica u mom životu. Otišla sam na spavanje razmišljajući o glumi. Probudila sam se razmišljajući o glumi. Bilo je to kao da je krov uklonjen iz mog života!"[19]

Filmovi[uredi | uredi izvor]

Igrala u velikom broju filmova, više nominacija za „Oskara“.

Nagradu "Oskar za najbolju glavnu glumicu" dobila za filmove

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Davidson, Bill (1990). Jane Fonda: An Intimate BiographyNeophodna slobodna registracija. Dutton. str. 39. ISBN 9780525248880. „Jane was christened Jane Seymour Fonda and, as a child, was known as Lady Jane by her mother and everyone else.” 
  2. ^ a b „Jane Fonda Biography: Actress (1937–)”. Biography.com (FYI / A&E Networks). Pristupljeno 2. 3. 2017. 
  3. ^ a b „The She Decade | Vanity Fair”. Pristupljeno 7. 8. 2013. 
  4. ^ Jane Fonda and Robert Redford Golden Lions in Venice She is part of the Fonda acting family. Arhivirano januar 15, 2018 na sajtu Wayback Machine. labiennale.org
  5. ^ „Film History of the 1970s”. Pristupljeno 7. 8. 2013. 
  6. ^ Jane Fonda and Robert Redford Golden Lions in Venice Arhivirano 2018-01-15 na sajtu Wayback Machine. labiennale.org
  7. ^ Fonda, Henry (1981). My Life. New York: Dutton. 
  8. ^ The Fonda immigrant ancestor came from Eagum (also spelled Augum or Agum), a village in Friesland, a northern province of the Netherlands. Jellis Douwe Fonda (1614–1659), a Dutch emigrant from Friesland, immigrated and first went to Beverwyck (now Albany) in 1650; he founded of the City of Fonda, New York (see „Descendants of Jellis Douw Fonda (1614–1659)”. fonda.org.  and „Ancestry of Peter Fonda”. genealogy.com. Arhivirano iz originala 15. 3. 2012. g. 
  9. ^ Kiernan, Thomas (1973). 'Jane: An Intimate Biography of Jane FondaNeophodna slobodna registracija. Putnam. str. 12. 
  10. ^ Andersen, Christopher P. (1991). Citizen Jane: The Turbulent Life of Jane Fonda. Dell. str. 14. 
  11. ^ Fonda 2005, str. 41
  12. ^ Craven, Jo (12. 10. 2008). „Pilar Corrias: a new gallery for a new era”. The Daily Telegraph. London. 
  13. ^ „The Craig House Institute / Tioranda, Beacon”. Roadtrippers. Pristupljeno 22. 7. 2016. 
  14. ^ Fonda 2005, str. 16–17
  15. ^ „SAGE Nets $35K at Annual Pines Fête”. Fire Island News. 25. 6. 2008. Arhivirano iz 7. 2008 originala Proverite vrednost parametra |url= (pomoć) 05. 12. 2008. g. Pristupljeno 28. 04. 2020. 
  16. ^ Sonneborn, Liz (2002). A to Z of American women in the performing arts. New York: Facts on File. str. 71. ISBN 0-8160-4398-1. 
  17. ^ a b Browne, Pat; Browne, Ray Broadus (2001). The Guide to United States Popular Culture. Bowling Green, Ohio: Bowling Green State University Popular Press. str. 288. ISBN 0-87972-821-3. 
  18. ^ Bosworth, Patricia (2011). Jane Fonda: The Private Life of a Public WomanNeophodna slobodna registracija. Houghton Mifflin Harcourt. str. 98, 315. ISBN 978-0-547-50447-6. 
  19. ^ Foster, Arnold W., and Blau, Judith R. Art and Society: Readings in the Sociology of the Arts, SUNY Press (1989) pp. 118–119. ISBN 978-0-7914-0116-3.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Џејн_Фонда&oldid=27836366”