Vatinska kultura

Vatinska kultura
Područje Vatinske kulture
Geografija
Regija		srednja Evropa, Balkan
Zemlja		Srbija, Rumunija, Hrvatska, Bugarska, Bosna i Hercegovina
Glavni lokalitet		Vatin
Društvo
Društveno uređenje		lovačkostočarska plemenska zajednica
Period
Istorijsko doba		bronzano doba
Nastanak		1600. p. n. e.
Prestanak		1300. p. n. e.
Prethodnici i naslednici
Prethodile su:		Nasledile su:
← Kultura inkrustovane keramike	Belegiška kultura →
Portal Arheologija

Vatinska kultura je kultura ranog bronzanog doba rasprostranjena u Banatu, Sremu i južnoj Bačkoj, kao i u centralnoj Srbiji.

Vatinska kultura je u ranoj fazi bila u kontaktu sa Minojskom i Mikenskom kulturom, te je organizacija njenog društva i zanatstva pod njihovim uticajem.

Nalazišta

Glavna arheološka nalazišta su:

• Vatin
• Ludoš
• Vršac Židovar
• Omoljica
• Gomolava
• Izbište
• Popov Salaš
• Ljuljaci
• Dobrača

Značajne su i gradine (Feudvar).

Faze

Milutin Garašanin je Vatinsku kulturu podelio na tri faze:

I faza	Pančevačko omoljička faza	rano i početak srednjeg bronzanog doba
II faza	Vatinsko vršačka faza	srednje bronzano doba
III faza	Belegiš - Ilandža	kraj srednjeg i početak poznog bronzanog doba

Naselja

Naselja su podizana na obalama reka i brežuljcima. Građene su poluzemunice i nadzemne kuće sa temeljima od kamena i drvenim nadzemnim konstrukcijama.

Sahranjivanje

Primenjivala se kremacija. Pokojnici su spaljivani sa odećom i nakitom. Ostaci su polagani u urne.

Keramika

Vatinska posuda, Vršački muzej

Osnovni keramički oblik je oštro profilisani pehar sa jednom ili dve drške koje nadvisuju obod. Drške su polumesečasto profilisane (ansa lunata) ili imaju rožaste ukrase (ansa kornuta).

Ostali oblici:

• trbušaste amfore sa niskim vratom i poklopcem
• dvojni sudovi
• plitke posude
• zoomorfne vaze

Keramika je ukrašavana kanelovanjem, urezivanjem geometrijskih motiva – poput snopova linija, kružića, voluta, spirala – koji su raspoređeni u horizontalne trake. Pravilnost ornamentike kao i upotreba neke vrste šestara je dodirna tačka sa minojskom i mikenskom kulturom.

Metalni predmeti

• pljosnate sekire sa produženim cevastim delom za dršku
• trougaoni bodeži
• ukrasne igle
• narukvice
• prstenje
• privesci
• dugmad

Za nakit su koristili i zlato.

Vidi još

• Vatinski krugovi
• Bronzano doba
• Belotić Bela Crkva grupa
• Feliks Mileker

Literatura

• Praistorija jugoslovenskih zemalja, Bronzano doba, Sarajevo, 1983.

Spoljašnje veze

• Vatin odaje tajne („Politika”, 13. avgust 2017)
• VATINSKI KRUGOVI STARIJI OD STOUNHENDžA?: Nastanak i namena mističnih koncentričnih krugova u atarima dva sela još nisu naučno istraženi („Večernje novosti”, 3. novembar 2020)