Grčki pokret otpora

Nacionalni pokret otpora
Deo Balkanske kampanje u Drugom svetskom ratu i pokreta otpora protiv sila Osovine
Karta trostruke okupacije Grčke od strane Nemačke, Italije i Bugarske 1941–1944
Vreme april 1941 – oktobar 1944 (do maja 1945. na nekim grčkim ostrvima, uključujući Krit) Mesto Grčka Ishod Povlačenje nemačkih snaga do oktobra 1944 Oslobođenje u delovima kopna i uspostavljanje „Slobodne Grčke“ Podrška savezničkoj pobedi Uspon EAM-ELAS-a i prva faza Grčkog građanskog rata
Sukobljene strane
Nemačka Italija (do septembra 1943) Bugarska (do septembra 1944) Grčka Grčka Država Secesionističke grupe: Ohrana Kešila Vlaški legion (do septembra 1943)	Grčka EAM-ELAS GrčkaEDES Grčka EKKA Grčka PAO Grčka EOK i ostali manji pokreti otpora Podrška: Grčka vlada u egzilu Ujedinjeno Kraljevstvo (SOE)
Komandanti i vođe
Ginter Altenburg Aleksander Ler Herman Nojbaher Valter Šimana Helmut Felmi Fridrih-Vilhelm Miler Pelegrino Giđi Karlo Đeloso Pjero Parini Ivan Markov Trifon Trifonov Asen Sirakov Georgios Colakoglu Konstantinos Logotetopulos Joanis Ralis Georgios Bakos Georgios Pulos Andon Kalčev Džemil Dino Alčibijades Dijamandi Nikolaos Matuzis	Aris Veluhiotis Stefanos Sarafis Andreas Cimas Evripidis Bakircis Aleksandros Svolos Georgios Sijantos Napoleon Zervas Komninos Piromaglu Dimitrios Psaros Georgios Kartalis Nikolaos Plastiras Kostas Perikos Edi Majers Kristofer Vudhaus Patrik Li Fermor Stenli Mos Temis Marinos
Jačina
Ukupno 180,000 vojnika: 100,000 Nemaca, 40,000 Bugara, 40,000 ostalih (1943) 25,000 pripadnika Sigurnosnih bataljona, Pulosove bande itd.	45,000 vojnika ELAS-a (1944) oko10,000 vojnika EDES-a (1944) 1,500 EKKA-e
Žrtve i gubici
5,000-10,000 ubijenih Nemaca 1,305 Bugara oko 2,000 Italijana oko 8,000 ranjenih (ukupno) 5,000 zarobljeno Nepoznat broj saradnika	4,500 ubijenih članova ELAS-a 200 članova EKKA-e 10,000 ranjenih (ukupno)
50,000-70,000 ubijenih civila oko 65,000 (uključujući 60,000 Jevreja) deportovanih, od čega je mali broj preživeo (40,000 umrlih tokom Velike gladi)

Grčki pokret otpora (grč. Εθνική Αντίσταση), je opšti izraz za brojne naoružane i nenaoružane grupe iz čitavog političkog spektra koje su se opirale okupaciji Grčke od strane sila Osovine u periodu 1941–1944, tokom Drugog svetskog rata. Smatra se jednim od najjačih pokreta otpora u nacistički okupiranoj Evropi. Grčki partizani, poznati kao andartesi, kontrolisali su veći deo sela pre nemačkog povlačenja iz Grčke krajem 1944. godine.

Počeci

Za više informacija pogledajte: Vojna istorija Grčke u Drugom svetskom ratu

Porast pokreta otpora u Grčkoj ubrzan je invazijom i okupacijom Grčke od strane Nemačke (i njenih saveznika Italije i Bugarske) od 1941–1944. Italija je prednjačila svojim pokušajem invazije iz Albanije 1940, koju je odbila grčka vojska. Posle nemačke invazije, okupacije Atine i pada Krita, kralj Đorđe II i njegova vlada pobegli su u Egipat, gde su proglasili vladu u egzilu, koju su priznali Saveznici. Britanci su uveliko podsticali kralja da imenuje centrističke, umerene ministre, samo dva njegova ministra bila su članovi diktatorske vlade koja je vladala Grčkom pre nemačke invazije. Uprkos tome, neki iz levičarskog otpora tvrdili su da je vlada nelegitimna, zbog svojih korena u diktaturi Joanisa Metaksasa od 1936. do 1941.

Nemci su pre ulaska u Atinu uspostavili kolaboracionističku grčku vladu, na čelu sa generalom Georgiosom Colakogluom. Neki visoki oficiri predratnog grčkog režima služili su Nemcima na raznim funkcijama. Međutim, ovoj vladi je nedostajao legitimitet i podrška, jer je bila potpuno zavisna od nemačke i italijanske okupacione vlasti, i diskreditovana zbog nesposobnosti da spreči ustupanje većeg dela grčke Makedonije i Zapadne Trakije Bugarskoj. I kolaboracionistička vlada i okupacione snage dodatno su potkopane zbog neuspeha u sprečavanju izbijanja Velike gladi, pri čemu je stopa smrtnosti dostigla vrhunac tokom zime 1941–1942, što je ozbiljno naštetilo grčkom civilnom stanovništvu.

Prvo delovanje otpora

Nemački vojnici podižu zastavu na Akropolju u Atini.

Iako postoji nepotvrđeni incident povezan sa Konstantinosom Kukidisom, članom Evzonija, na dan kada su Nemci okupirali Atinu, prvi potvrđeni čin otpora u Grčkoj dogodio se u noći 30. maja 1941. godine, čak i pre kraja bitke za Krit. Dvojica mladih studenata, Apostolos Santas, student prava, i Manolis Glezos, student Atinskog univerziteta ekonomije i poslovanja, potajno su se popeli na severozapadnu stranu Akropolja i srušili nacističku zastavu koju su tamo postavile okupacione vlasti.

Prvi širi pokreti otpora javili su se u severnoj Grčkoj, gde su Bugari anektirali grčke teritorije. Prvi masovni ustanak dogodio se oko grada Drame u istočnoj Makedoniji, u bugarskoj okupacionoj zoni. Bugarske vlasti pokrenule su politiku bugarizacije, što je izazvalo reakciju grčkog stanovništva. Tokom noći između 28. i 29. septembra 1941. godine ljudi iz Drame i njenih predgrađa pokrenuli su ustanak. Ovu loše organizovanu pobunu suzbila je bugarska vojska, koja je uzvratila pogubivši preko tri hiljade ljudi samo u Drami. Procenjuje se da je bugarska okupaciona vojska tokom sledećih nekoliko nedelja ubila petnaest hiljada Grka, a mnoga sela su bila izrešetana i opljačkana. Grad Doksato i selo Čataldža zvanično se danas smatraju gradovima mučenicima..

Istovremeno, u makedonskim gradovima su velike demonstracije organizovali Branioci severa Grčke, desničarska organizacija, u znak protesta protiv bugarske aneksije grčkih teritorija.

Naoružane grupe koje su činili andartesi -αντάρτες ("gerilci") prvi put su se pojavile u planinama Makedonije oktobra 1941. godine, a prvi oružani sukobi doveli su do toga da su Nemci u odmazdi ubili 488 civila, što je uspelo ozbiljno da ograniči aktivnost otpora tokom sledećih nekoliko meseci. Međutim, ove oštre akcije, zajedno sa pljačkom grčkih prirodnih resursa od strane Nemaca, okrenule su Grke sve više protiv okupatora.

Osnivanje prvih grupa otpora

Gerilci ELAS-a

Nedostatak legitimne vlade i neaktivnost uspostavljene političke klase stvorili su vakuum moći i dovelo do odsustva mesta okupljanja grčkog naroda. Većina oficira i građana koji su želeli da nastave borbu pobegli su na Srednji istok pod kontrolom Britanije, a oni koji su ostali bili su nesigurni u svoje izglede protiv Vermahta. Ovakva situacija rezultirala je stvaranjem nekoliko novih grupacija, u kojima je predratni establišment uglavnom bio odsutan, koji je preuzeo ulogu otpora okupacionim silama.

Prve grupe otpora počele su da se pojavljuju nekoliko meseci nakon početka okupacije Grčke, poput vojne organizacije Grivas, osnovane u junu 1941. i organizacije „Sloboda“, koju je predvodio pukovnik Dimitrios Psaros, osnovane u julu 1941. Takođe, juna 1941. godine, ubrzo nakon završetka bitke za Krit, osnovana je organizacija „Vrhovni komitet kritske borbe“ (AEAK).

Prva velika organizacija otpora koja je osnovana bio je Narodnooslobodilački front (EAM), koji je do 1944. godine imao više od 1.800.000 članova (grčko stanovništvo tada je brojilo oko 7.500.000). EAM su organizovale Komunistička partija Grčke (KKE) i druge manje stranke, dok su glavne predratne političke stranke odbile da učestvuju bilo u EAM-u ili bilo kojem drugom pokretu otpora. Dana 16. februara 1942, EAM je dao dozvolu komunističkom veteranu, Atanasiosu (Tanasis) Klarasu (koji je koristio ratno ime Aris Veluhiotis) da ispita mogućnosti oružanog pokreta otpora. Iako je njeno osnivanje najavljeno krajem 1941. godine, nije bilo vojnih dela sve do 1942. godine, kada je stvorena Narodnooslobodilačka vojska Grčke (ELAS).

Druga po veličini organizacija bila je Narodna republikanska grčka liga orijentisana na venizelizam (EDES), koju je predvodio bivši oficir vojske, pukovnik Napoleon Zervas, a čiji je nominalni šef bio prognani republički general Nikolaos Plastiras.

Otpor u planinama – Andartiko

Grčka je planinska zemlja, sa dugom tradicijom u andartiku (grčki: "αντάρτικο", "gerilski rat"), koja datira još iz vremena kleptova (antiturskih bandita) iz osmanskog perioda, koji su često uživali status narodnih heroja. Četrdesetih godina prošlog veka sela su bila siromašna, putna mreža nije bila dobro razvijena, a državnu kontrolu izvan gradova obično je vršila grčka žandarmerija. Ali do 1942. godine, zbog slabosti centralne vlade u Atini, sela su postepeno počela da ustaju protiv okupatora, dok su grupe otpora stekle čvrstu i široku organizaciju, paralelnu i efikasniju od one zvanične države.

Pojava oružanog otpora

U februaru 1942, EAM, organizacija koju je kontrolisala lokalna Komunistička partija, formirala je vojni korpus ELAS, koji će prvo delovati u planinama centralne Grčke, na čelu sa Arisom Veluhiotisom, komunističkim aktivistom. Kasnije, 28. jula 1942, centristički bivši oficir, pukovnik Napoleon Zervas, najavio je osnivanje Nacionalnih grupa grčkih gerilaca (EOEA), kao vojne jedinice EDES-a, koja će prvo delovati u regionu Etolija-Akarnanija. Nacionalno i socijalno oslobođenje (EKKA) takođe je formiralo vojni korpus, nazvan po čuvenom puku 5/42 Evzoni, pod pukovnikom Dimitriosom Psarosom, koji je uglavnom bio lokalizovan na području planine Giona.

Železnički most preko Gorgopotamosa koji je srušen u operaciji Harling.

Pogled na gerilsku bolnicu.

Do leta 1942, okupacione vlasti imale su malo problema sa oružanim otporom, koji je još uvek bio u povoju. Naročito su Italijani, kontrolišući veći deo sela, smatrali da je situacija normalizovana. Od tog trenutka, međutim, otpor je počeo ubrzano da raste, posebno sa EAM/ELAS-om koji se brzo širio. Naoružane grupe napale su i razoružale lokalne žandarmerijske stanice i izolovale italijanske predstraže ili su obilazile sela i držale patriotske govore. Italijani su bili primorani da preispitaju svoju procenu i preduzmu mere poput deportacije oficira u logore u Italiji i Nemačkoj, što je samo podstaklo da se masovno pridruže podzemlju bežeći „u planine".

Ovi događaji su se pojavili najdramatičnije kada je Grčki otpor pokazao svoje postojanje svetu jednim od najspektakularnijih ratnih diverzantskih činova, dizanjem u vazduh mosta Gorgopotamos, koji je povezivao severnu i južnu Grčku, 25. novembra 1942. Ova operacija je rezultat britanskog posredovanja između ELAS-a i EDES-a (Operacija Harling), sprovedeno od strane 12 britanskih specijalaca (USO) za sabotažu i zajedničkih snaga ELAS-EDES-a. Ovo je bio prvi i poslednji put da će dve glavne grupe otpora sarađivati zbog brzog razvoja rivalstva i ideološkog razmimolaženja između njih.

Osnivanje „Slobodne Grčke“

Konferencija EAM-a u Kastanici, Tesalija

Ipak, neprestani napadi i sabotaže usledili su protiv Italijana, poput bitke kod Fardikamposa, što je rezultiralo zarobljavanjem nekoliko stotina italijanskih vojnika i značajne količine opreme. Do kasnog proleća 1943. Italijani su bili primorani da se povuku iz nekoliko oblasti. Gradovi Kardica, Greben, Trikala, Mecovo i drugi oslobođeni su do jula. Snage Osovine i njihovi saradnici ostali su pod kontrolom samo glavnih gradova i povezanih puteva, a unutrašnjost je bila prepuštena andartesima. Ovo je bila „Slobodna Grčka“, koja se protezala od Jonskog do Egejskog mora i od granica nemačke zone u Makedoniji do Beotije, teritorije od 30.000 km² i 750.000 stanovnika.

Italijanski kolaps i nemačko preuzimanje

U to vreme (jul 1943), ukupna snaga andartasa bila je oko 20-30,000, sa većinom pripadnika ELAS-a, pod komandom generala Stefanosa Sarafisa. EDES je u operacijama bio ograničen na Epir, a EKKA je delovala na malom području u centralnoj Grčkoj. Italijanska kapitulacija septembra 1943. godine omogućila je uspešno delovanje otpora, jer se italijanska vojska na mnogim mestima jednostavno raspala. Većinu italijanskih trupa Nemci su brzo razoružali i internirali, ali je na Kefaloniji divizija Akvi pružala otpor otprilike nedelju dana (pridružili su im se borci ELAS-a) pre nego što je bila primorana da se preda, a Nemci su je u znak odmazde masakrirali. Na mnogim mestima značajne količine naoružanja i opreme, kao i ljudi, pali su u ruke otpora. Najspektakularniji je slučaj divizije Pinerolo i konjičkog puka Lančjeri di Aosta, koji su u potpunosti prešli na stranu EAM-a.

Nemci su sada zauzeli italijansku zonu i ubrzo se pokazali kao potpuno drugačiji protivnik od demoralisanih, umornih od rata i daleko manje brutalnih Italijana. Već od ranog leta 1943. nemačke trupe su se slivale u Grčku, plašeći se savezničkog iskrcavanja (u stvari bili su žrtve velike savezničke strateške obmane, "Operacija Barklej"). Ubrzo su se uključili u široke kontradiverzalne operacije, koje su izveli sa velikom bezobzirnošću, na osnovu svojih iskustava u Jugoslaviji. Tokom ovih operacija izvršene su masovne represalije što je rezultiralo ratnim zločinima kao što su Komeno 16. avgusta, masakr u Kalavriti u decembru i masakr u Distomu u junu 1944. Istovremeno, stotine sela sistematski su spaljena i skoro milion ljudi ostalo je bez krova nad glavom.

Uvod u građanski rat: prvi sukobi

Glavni članak: Grčki građanski rat

Uprkos potpisivanju sporazuma u julu 1943. između tri glavne grupe otpora (EAM / ELAS, EDES i EKKA) o saradnji i podvrgavanju savezničkoj visokoj komandi Bliskog istoka pod komandom generala Vilsona, na političkom polju eskaliralo je međusobno nepoverenje između EAM-a i ostalih grupa. EAM-ELAS je do sada bio dominantna politička i vojna sila u Grčkoj, a EDES i EKKA, zajedno sa britanskom i grčkom vladom u emigraciji, plašili su se da će nakon neizbežnog nemačkog povlačenja pokušati da dominiraju zemljom i uspostave sovjetski režim. Ova perspektiva nije bila povezana samo sa sve većim nepoverenjem koje su mnogi konzervativni i tradicionalni liberalni članovi grčkog društva pokazivali prema komunistima i EAM-u, već i sa Britancima. Britanci su se protivili posleratnoj dominaciji EAM-a u Grčkoj zbog njihovog političkog protivljenja komunizmu, dok su po logici sfera uticaja verovali da će takav razvoj događaja voditi zemlju koja tradicionalno smatra da pripada njihovoj sferi uticaja , na stranu Sovjetskog Saveza. Konačno se sukob interesa između njih i SSSR-a rešio nakon što su Britanci obezbedili sovjetski pristanak na to u takozvanom "Dogovoru o procentima" između Čerčila i Staljina oktobra 1944. EAM je sebe smatrao „jedinom istinskom grupom otpora“ . Njeno rukovodstvo je sa podozrenjem gledalo na podršku britanske vlade EDES-u i EKKA-i, i sa nepoverenjem je gledalo na Zervasove kontakte sa Londonom i grčkom vladom.

Dimitrios Psaros, vođa EKKA-e

Istovremeno, EAM se našao na udaru Nemaca i njihovih saradnika. Dominirala je stara politička klasa, a gledajući već na nadolazeću eru nakon oslobođenja, nova vlada Joanisa Ralisa osnovala je zloglasne bezbednosne bataljone, uz blagoslov nemačkih vlasti, kako bi se borila isključivo protiv ELAS-a. Druge antikomunističke grupe otpora, poput rojalističke Organizacije „H“, takođe su ojačane, od Britanaca su dobijali oružje i sredstva.

Sada se pod očima Nemaca vodio virtuelni građanski rat. U oktobru 1943. ELAS je napao EDES u Epiru, gde je potonja organizacija bila dominantna grupa otpora, prebacivanjem jedinica iz susednih regiona. Ovaj sukob se nastavio do februara 1944. godine, kada je britanska misija u Grčkoj uspela da pregovara o prekidu vatre (sporazum iz Plake) koji se pokazao samo privremenim. Napad je doveo do nezvaničnog primirja između EDES-a i nemačkih snaga u Epiru pod vođstvom generala Huberta Lanca. Ali borba se nastavila među ELAS-om i ostalim manjim grupama otpora (poput organizacije „H“), kao i protiv bezbednosnih bataljona, čak i na ulicama Atine, do povlačenja Nemačke u oktobru 1944. U martu je EAM je dobio rivala u Slobodnoj Grčkoj, Politički odbor za nacionalno oslobođenje, jasno izjavljujući svoju pretenziju na dominantnu ulogu u posleratnoj Grčkoj. Shodno tome, na Uskršnji ponedeljak, 17. aprila 1944. godine, snage ELAS-a napale su i uništile EKKA-in puk 5/42, zarobivši i pogubivši mnoge ljude, uključujući i njegovog vođu pukovnika Dimitriosa Psarosa. Događaj je izazvao veliki šok na grčkoj političkoj sceni, jer je Psaros bio poznati republikanac, patriota i antirojalista. Za EAM-ELAS ovaj čin je bio koban, jer je ojačao sumnju u njegove namere u postokupacijskom periodu i naterao mnoge liberale, posebno u gradovima, da se okrenu protiv njega, što je dovelo do podele u grčkom društvu između pro- i anti-EAM-a.

Otpor na ostrvima i Kritu

Grčki civili u Kondomariju na Kritu koje su ubili nemački padobranci 1941.

Otpor na Kritu bio je usredsređen na planinsku unutrašnjost, i uprkos snažnom prisustvu nemačkih trupa, razvio je značajnu aktivnost. Među značajnim ličnostima Kritskog otpora bili su Patrik Fermor, Ksan Felding, Dadlej Perkins, Tomas Danbaben, Petrakogiorgis, Kimonas Zografakis, Manolis Paterakis i Georgios Psičundakis. Operacije otpora obuhvatale su sabotaže na aerodromima, otmicu generala Hajnriha Krajpea od strane Patrika Fermora i Stanleja Mosa, bitku kod Trahilija i sabotažu Damaste. Kao odmazdu, mnoga sela su srušena i njihovi stanovnici ubijeni tokom antipartizanskih operacija. Primeri uključuju Alikianos, Kali Sikiu, Kalikratis, Kondomari, Malatiros, rušenja Kandanosa, Anogeje i Voricije, holokauste u Vianosu i Kedrosu i brojne incidente manjeg obima.

Na Evbeji je Sara Fortis predvodila malu, potpuno žensku četu partizana protiv nemačkih okupacionih snaga.

Otpor u gradovima

Zarobljeni Nemci u ofanzivi ELAS-a u Trakiji

Studenti paradiraju u Atini na Dan nezavisnosti Grčke (25. marta 1942)

Lela Karajani bila je šef obaveštajne grupe Bubulina. Nemci su je pogubili u septembru 1944. godine.

Otpor u gradovima organizovan je brzo, ali grupe su bile male. Gradovi, a posebno predgrađa Atine naseljena radničkom klasom, bili su svedoci zastrašujućih patnji tokom zime 1941-1942, kada su oduzimanje hrane i poremećene komunikacije prouzrokovale široku glad i možda stotine hiljada smrtnih slučajeva. To je stvorilo plodno tlo za regrutovanje, ali nedostatak opreme, sredstava i organizacije ograničio je širenje otpora. Glavne uloge operativaca otpora bile su obaveštajna služba i sabotaža, uglavnom u saradnji sa britanskom obaveštajnom službom. Jedan od najranijih poslova urbanog otpora pomagao je nasukanim vojnicima Komonvelta da pobegnu. Grupe otpora su putem bežičnih uređaja ostale u kontaktu sa britanskim rukovodiocima, sastajale su se i pomagale britanskim špijunima i diverzantama, pružali obaveštajne podatke, sprovodili propagandne napore i vodili mreže za bekstvo savezničkih operativaca i grčkih mladića koji su želeli da se pridruže grčkim snagama u egzilu. Bežičnu opremu, novac, oružje i drugu podršku uglavnom je isporučivala britanska obaveštajna služba, ali to nikada nije bilo dovoljno. Fragmentacija grupa, potreba za tajnošću i novi sukobi između desnice i levice, monarhista i republikanaca, nisu pomogli. Rad na gradskom otporu bio je vrlo opasan: operativci su uvek bili u opasnosti od hapšenja i pogubljenja po kratkom postupku i pretrpeli su velike žrtve. Abver i Gestapo, su rutinski mučili zarobljene borce, a priznanja su koristila za otkrivanje mreža. Posao bežičnih operatora bio je možda najopasniji, jer su Nemci koristili opremu za pronalaženje smera kako bi odredili lokaciju predajnika, na operatere se često pucalo na licu mesta, a to je za njih i bila ,,srećna“ okolnost, jer je brzo pogubljenje bilo bolje od mučenja.

Panagiotis G. Teseris (u sredini) bio je lider u okviru EAM / ELAS-a. U punoj je vojnoj uniformi sa ostalim članovima grčkog otpora.

Urbani protest

Jedan od najvažnijih oblika otpora bili su masovni protestni pokreti. Prvi takav događaj dogodio se tokom nacionalne godišnjice 25. marta 1942, kada su studenti pokušali da polože venac na Spomenik neznanom vojniku. To je rezultiralo sukobima sa Karabinijerima, i obeležilo je buđenje duha Otpora šire gradske populacije. Ubrzo nakon toga, od 12. do 14. aprila, radnici "TTT" (Telekomunikacije i pošta) započeli su štrajk u Atini, koji se proširio širom zemlje. U početku su zahtevi štrajkača bili finansijski, ali su brzo poprimili politički aspekt, jer je štrajk podstakla EAM-ova sindikalna organizacija. Konačno, štrajk je završen 21. aprila, punom kapitulacijom kolaboracionističke vlade pred zahtevima štrajkača, uključujući trenutno puštanje uhapšenih vođa štrajka.

Početkom 1943. godine proširile su se glasine o planiranoj mobilizaciji radne snage od strane okupacionih vlasti, sa namerom da ih pošalju na rad u Nemačku. Prve reakcije počele su među studentima 7. februara, ali su ubrzo porasle u obimu i obimu. Tokom celog februara uzastopni štrajkovi i demonstracije paralizovali su Atinu, kulminirajući masovnim protestom 24. avgusta. Napeta klima je obilato bila izražena na sahrani grčkog nacionalnog pesnika, Kostisa Palamasa, 28. februara, što je preraslo u demonstraciju protiv sila Osovine.

Uključeni rizici

Statua Nike (Pobeda) u Ermupoliu u znak sećanja na Otpor.

Odupiranje okupaciji Osovine bilo je ispunjeno rizicima. Partizani su se sukobljavali sa nemačkom vojskom koja je bila daleko superiornija. Međutim, gerilci su se takođe morali suočiti sa glađu, brutalnim ekološkim uslovima u planinama Grčke, dok su bili loše odeveni i obuveni.

Otpor je takođe podrazumevao rizike za obične Grke. Napadi su često podsticali na odmazde nad civilima od strane nemačkih okupatorskih snaga. Sela su spaljena, a njihovi stanovnici masakrirani. Nemci su pribegli i uzimanju talaca. Bilo je i optužbi da se mnogi napadi ELAS-a na nemačke vojnike nisu dogodili iz razloga otpora, već sa ciljem uništavanja određenih sela i vrbovanja njihovih ljudi. Čak su uvedene kvote koje određuju broj civila ili talaca koji će biti ubijeni kao odgovor na smrt ili ranjavanje nemačkih vojnika.

Tabela glavnih grupa otpora

Naziv	Politička orijentacija	Politički vođa	Vojska	Vojni vođa	Estimated peak membership
Narodnooslobodilački front (grč. Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, EAM)	Široki levičarski front povezan sa Komunističkom partijom Grčke	Georgios Sijantos	Narodnooslobodilačka vojska Grčke (grč. Εθνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός, ELAS)	Aris Veluhiotis, Stefanos Sarafis	50,000 + 30,000 rezervista (oktobar 1944)
Narodna Demokratska Grčka Zajednica (grč. Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος, EDES)	Venizelisti, nacionalisti, republikanci, centristi, antikomunisti	Nikolaos Plastiras (nominalni), Komninos Piromaglu	Nacionalna grupa grčkih gerilaca (Ethnikés Omádes Ellínon Antartón/EOEA)	Napoleon Zervas	12,000 + oko 5,000 rezervista (oktobar 1944)
Nacionalno i socijalno oslobođenje (grč. Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωσις, EKKA)	Socijaldemokrate, republikanci, liberalisti	Georgios Kartalis	5/42 Evzonski puk "Delvinaki"	Dimitrios Psaros i Evripidis Bakircis	1,000 (proleće 1943)

Vidi još

• Francuski pokret otpora
• Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije
• Poljski pokret otpora u Drugom svetskom ratu

Izvori

• R. Capell, Simiomata: A Greek Note Book 1944–45, London 1946
• Eudes, Dominique (1973). The Kapetanios: Partisans and Civil War in Greece, 1943–1949. Prevod: John Howe. New York and London: Monthly Review Press. ISBN 978-0-85345-275-1. 
• Clogg, Richard (1986), A Short History of Modern Greece, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-33804-2 
• N.G.L. Hammond, Venture into Greece: With the Guerillas, 1943–44, London, 1983. (Like Woodhouse, he was a member of the British Military Mission)
• Hammond, N. G. L. (1991). „The Allied Military Mission in Northwest Macedonia, 1943–44”. Balkan Studies: Biannual Publication of the Institute for Balkan Studies. 32 (1): 107—144. ISSN 2241-1674. 
• Howarth, Patrick (1980), Undercover: The Men and Women of the Special Operations Executive, Routledge, ISBN 978-0-7100-0573-1 
• Drez, Ronald J. (2009), Heroes Fight Like Greeks: The Greek Resistance Against the Axis Powers in WWII, Ghost Road Press, ISBN 978-0-9816525-9-7 
• Knopp, Guido (2009). Die Wehrmacht – Eine Bilanz (na jeziku: nemački). Goldmann. ISBN 978-3-442-15561-3. 
• Mark Mazower (2001). Inside Hitler's Greece: The Experience of Occupation, 1941–44. United States: Yale University Press. ISBN 978-0-300-08923-3. 
• Papastratis, Prokopis (1984), British Policy towards Greece during the Second World War, 1941–1944, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-24342-1 
• Perdue, Robert E. Jr. (2010). Behind the Lines in Greece: The Story of OSS Operational Group II. Bloomington, IN: AuthorHouse. ISBN 978-1-4490-6789-2. LCCN 2010900278. 
• Shrader, Charles R. (1999). The Withered Vine: Logistics and the Communist Insurgency in Greece, 1945–1949. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-96544-0. 
• Woodhouse, Christopher Montague (2002), The Struggle for Greece, 1941–1949, C. Hurst & Co. Publishers, ISBN 978-1-85065-487-2 
• Reginald Leeper, When Greek Meets Greek: On the War in Greece, 1943–1945
• United States Army Center of Military History, German Antiguerrilla Operations in The Balkans (1941–1944) Washington, D.C.: United States Army.
• Hondros, John L. (1983), Occupation and Resistance: The Greek Agony, New York: Pella Publishing

Spoljašnje veze

• Martyr Cities & Villages of Greece Network 1940-1945 (in Greek)
• Official site of the documentary film The 11th Day which contains an extensive interview with Sir Patrick Leigh Fermor, and documents the Battle of Trahili, filmed in 2003.