Petrovaradinska regimenta
| Petrovaradinska regimenta Peterwardeiner Regiment | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1747—1873 | |||||||||
 Petrovaradinska regimenta i susedne oblasti (19. vek) | |||||||||
| Zemlja |  Habzburška monarhija | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Status | bivša pokrajina | ||||||||
| Vladavina | |||||||||
| • Oblik | vojna pokrajina | ||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | 1747 | ||||||||
• Ukinuto | 1873 | ||||||||
| |||||||||
Petrovaradinska regimenta (nem. Peterwardeiner Regiment) ili Petrovaradinski puk bila je vojno-teritorijalna jedinica Vojne krajine u Habzburškoj monarhiji. Postojala je od 1747. do 1873. godine, a njenom sastavu su u velikom broju služili Srbi. Oblast Petrovaradinskog puka obuhvatala je tadašnje 54 kvadratne milje u sastavu Slavonsko-sremske vojne krajine.[1][2][3]
.jpg)
Istorija[uredi | uredi izvor]
Tokom prve polovine 18. veka, krajiške kapetanije u Sremu bile su u sastavu Podunavske vojne krajine, koja je naknadno uključena u sastav nove Slavonske vojne krajine. Petrovaradinski puk je osnovan 1747. godine, nakon reorganizacije dotadašnjih krajiških kapetanija na području Srema, a zvaničan naziv bio mu je bio: Petrowaradeinner National-Infantrie Regiment No 5 (od 1768. godine broj ove graničarske regimente bio je 9.) Regimenta je u početku imala problema sa raspoloživim ljudima za vojnu službu. Tokom Sedmogodišnjeg rata koji je izbio 1756. godine imala je 575 vojnika, a nakom mira u Hubertsburgu 1.156 pešaka i 145 husara.
Petrovaradinska regimenta je 1850. godine izdvojena iz sastava Slavonske vojne krajine i priključena Banatskoj vojnoj krajini sa sedištem u Temišvaru. To rešenje je ostalo na snazi sve do 1871. godine, kada je Petrovaradinska regimenta uključena u sastav Hrvatsko-slavonske vojne krajine.[4]
Tokom 1873. godine sprovedeno je razvojačenje svih regimenti u sastavu Hrvatsko-slavonske vojne krajine, ali te oblasti nisu odmah priključene Kraljevini Hrvatskoj i Slavoniji, već su dobile posebnu zemaljsku upravu, koja se delila na šest krajiških okružja, među kojima je bio i novostvoreno Petrovaradinsko okružje, koje je obrazovano na području ukunute Petrovaradinske regimente. Tek 1881. godine, sva krajiška okružja priključena su Kraljevini Hrvatskoj i Slavoniji, koja je time dobila granicu na rekama Uni i Savi. U okvirima proširene Kraljevine, priključena okružja nastavila su da postoje sve do 1886. godinne, kada je županijsko uređenje protegnuto i na te prostore, čime je bio okončan proces integracije nekadašnjih krajiških oblasti.[5][6]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Vojna krajina
- Slavonska vojna krajina
- Banatska vojna krajina
- Petrovaradinska tvrđava
- Šajkaški bataljon
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Gavrilović 2005, str. 19-26.
- ^ Ilić 2015, str. 57-98.
- ^ Aleksić 2023.
- ^ Dubravica 2001, str. 159-172.
- ^ Valentić 1981.
- ^ Planinić 1992, str. 173-183.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Aleksić, Snežana B. (2023). Ekonomska istorija graničarskog Srema od 1745. do 1914. godine: Povodom 150 godina od razvojačenja vojne granice u Sremu 1873-2023 (PDF). Novi Sad: Prometej; Arhiv Vojvodine. Arhivirano iz originala 06. 05. 2024. g. Pristupljeno 06. 05. 2024.
- Berić, Dušan M. (1984). Slavonska vojna granica u revoluciji 1848-1849. Zagreb: Prosvjeta.
- Valentić, Mirko (1981). Vojna krajina i pitanje njezina sjedinjenja s Hrvatskom 1849-1881. Zagreb: Centar za povijesne znanosti; Institut za historiju radničkog pokreta Hrvatske.
- Gavrilović, Slavko (1963). Srem u revoluciji 1848-1849. Beograd: Naučno delo.
- Gavrilović, Slavko (1979). Srem od kraja XVII do sredine XVIII veka. Novi Sad: Filozofski fakultet.
- Gavrilović, Slavko (2005). „Nove vojne granice u Sremu, Potisju i Pomorišju kao primarne oblasti migracija u Rusko carstvo u 18. veku” (PDF). Seoba Srba u Rusko carstvo polovinom 18. veka: Zbornik radova. Novi Sad: Srpsko-ukrajinsko društvo; Arhiv Vojvodine; Muzej grada Novog Sada. str. 19—26.
- Dubravica, Branko (2001). „Političko-teritorijalna podjela i opseg civilne Hrvatske u godinama sjedinjenja s vojnom Hrvatskom 1871.-1886”. Politička misao. 38 (3): 159—172.
- Ivić, Aleksa (1929). Istorija Srba u Vojvodini od najstarijih vremena do osnivanja potisko-pomoriške granice (1703). Novi Sad: Matica srpska.
- Ilić, Jelena (2015). „Slavonsko-sremska vojna granica polovinim XVIII veka” (PDF). Zbornik o Srbima u Hrvatskoj. 9: 57—98. Arhivirano iz originala 05. 04. 2023. g. Pristupljeno 06. 05. 2024.
- Ilić-Mandić, Jelena (2015). „Popis pravoslavnih sveštenika Petrovaradinske regimente iz 1760. godine” (PDF). Mešovita građa (Miscellanea). 36: 73—93. Arhivirano iz originala 06. 05. 2024. g. Pristupljeno 06. 05. 2024.
- Planinić, Silvana (1992). „Krajiško okružno upraviteljstvo (distrikti) i krajiške imovne općine u Hrvatsko-slavonskoj krajini”. Arhivski vjesnik. 34-35 (1991-1992): 173—183.