Spisak mesta Svetske baštine u Crnoj Gori

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Lokaliteti svetske baštine Organizacije Ujedinjenih nacija za obrazovanje, nauku i kulturu (UNESCO) su mesta od značaja za kulturnu ili prirodnu baštinu kako je opisano u Uneskovoj konvenciji o svetskoj baštini, ustanovljenoj 1972. godine.[1] Crna Gora, koja je proglasila nezavisnost 2006. nakon raspada Jugoslavije i raspada Srbije i Crne Gore, pristupila je konvenciji 3. juna 2006.[2]

Ažurirano: 2018. na listi se nalaze četiri lokacije u Crnoj Gori i još šest na probnoj listi (zvanična lista lokacija koje se mogu uzeti u obzir za buduće podnošenje). Prvi sajt u Crnoj Gori koji je dodatak na listu bio je prirodni i kulturno-istorijski region Kotora, upisan na trećoj sesiji UNESKO 1979. godine.[3] Nacionalni park Durmitor je upisan na listu 1980. godine.[4] Ova dva lokaliteta prvi put su dodata na listu kada je Crna Gora još bila u sastavu Jugoslavije. Pored toga, na listi su i dva transnacionalna sajta. Srednjovekovna groblja Stećci, upisana su 2016. godine, i upis u UNESKO je zajednički sa Bosnom i Hercegovinom, Hrvatskom i Srbijom,[5] dok lokalitet Mletačke utvrde Crna Gora deli sa Italijom i Hrvatskom.[6] Nacionalni park Durmitor je naveden kao prirodni lokalitet, dok su ostala tri kulturna dobra, prema kriterijumima odabira organizacije.[2]

U trenutku upisa 1979. godine, lokalitet Prirodno-kulturno-istorijska region Kotor odmah je naveden kao ugrožen, zbog štete koju je pretrpeo u zemljotresu jačine 6,9 Mv koji je pogodio ovo područje ranije te godine. Nakon restauracije, koju je u velikoj meri finansirao Unesko, uklonjen je sa liste ugroženih lokacija 2003.[7]

UNESKO navodi lokalitete pod deset kriterijuma; svaki unos mora da ispunjava bar jedan od kriterijuma. Kriterijumi od I do VI su kulturnog tipa, a od VII do X prirodnog.[8]

Spisak mesta Svetske baštine[uredi | uredi izvor]

  Transnacionalni lokalitet
Lokalitet Slika Lokacija

(opština)

Godina upisa UNESKO podaci Opis
Prirodna i kulturno-istorijska regija Kotor Kotor Kotor, Herceg Novi, Tivat 1979. 125; i, ii, iii, iv (Kultura) Bokokotorski zaliv, strateška prirodna luka u istočnom Jadranu, bio je važan centar umetnosti i trgovine tokom srednjeg veka. Vrednost regiona je oličena u kvalitetu arhitekture u njegovim utvrđenim i otvorenim gradovima, naseljima, palatama i manastirskim celinama, i njihovoj skladnoj integraciji u kultivisani terasasti pejzaž na padinama visokih stenovitih brda. Lokalitet obuhvata gradove Kotor, Perast i Risan, kao i kotorska utvrđenja. U periodu od 1979. do 2003. godine lokalitet je bio na listi ugroženih zbog štete koju je prouzrokovao zemljotres u Crnoj Gori 1979. godine. Manje izmene granica lokaliteta izvršene su 2012. i 2015. godine.[3]
Nacionalni park Durmitor Durmitor Žabljak 1980. 100; vii, viii, k (Priroda) Durmitor je krečnjački masiv koji je deo Dinarskih Alpa. Oblikovali su ga glečeri i kroz njega prolaze kanjoni reke, od kojih kanjon reke Tare ima najdublje rečne klisure u Evropi, na oko 1.300 meters (4.300 feet) . U parku se nalazi 18 ledničkih jezera, najveće je Crno jezero. Durmitor je takođe važno mesto za biodiverzitet.[4] Nakon upisa na Uneskovu listu svetske baštine 1980. godine, granice lokacije su izmenjene 2005. godine kako bi bile u skladu sa granicama nacionalnog parka.[9]
Stećci – srednjovekovni nadgrobni spomenici Žabljak, Plužine 2016. 1504; iii, vi (Kultura) Stećci (sing. stećak) ili srednjovjekovni nadgrobni spomenici su monolitni kameni spomenici pronađeni na području današnje Bosne i Hercegovine, dijelovima Hrvatske, Srbije i Crne Gore. Prvi put su se pojavili u 12. veku, a vrhunac su dostigli u 14. i 15. veku. U Crnoj Gori su upisana tri lokaliteta, dva na Žabljaku i jedan u Plužinama.[5]
Venecijanska odbrambena ostvarenja iz perioda između 16. i 17. veka: Stato da Terra – Zapadni Stato da Mar* Kotor 2017. 1533; iii, iv (Kultura) Ovo imanje se sastoji od šest komponenti odbrambenih radova u Italiji, Hrvatskoj i Crnoj Gori, koji se protežu na više od 1.000 km (620 mi) između regije Lombard u Italiji i istočne obale Jadrana. Dizajn utvrđenja obeležilo je uvođenje baruta u ratovanje, što je dovelo do značajnih promena u vojnoj tehnici i arhitekturi. Kotorska utvrđenja su dio lokaliteta u Crnoj Gori.[6]

Tenativna lista[uredi | uredi izvor]

Pored lokaliteta upisanih na Listu svetske baštine, države članice mogu da održavaju listu probnih lokacija koje mogu da razmotre za nominaciju. Nominacije za Listu svetske baštine se prihvataju samo ako je lokacija prethodno bila navedena na probnoj listi.[10] Završno sa 2018. godinom, Crna Gora je na svojoj tenativnoj listi zabeležila šest lokacija.[11]

Sajt Slika Lokacija

(opština)

Godina upisa Unesko kriterijumi Opis
Istorijsko jezgro Cetinja Cetinje 2010. ii, iii, vi (Kultura) Grad Cetinje je bio stara prestonica Crne Gore, ali i značajan verski centar. Osnovan je u 15. veku i doživeo je veliki urbani razvoj u 19. veku.[12]
Stari grad Bar Bar 2010. ii iii, v

(Kultura)

Grad Bar, morska luka na jugu Crne Gore, predstavlja sastav nekoliko mediteranskih kultura: ilirske, helenističke, rimske, vizantijske, slovenske, venecijanske i osmanske. Važan je arheološki lokalitet iz srednjeg veka.[13]
Doclea Podgorica 2010. ii iii, vi (Kultura) Dokleja je bila tipičan rimski grad sa obeležjima kao što su forum, hramovi, banje i urbane vile. U 5. veku su ga opustošili zapadni i istočni Goti, a donekle su ga preporodili u 9. veku. Oko grada se nalaze rimske nekropole.[14]
Nacionalni park Biogradska Gora Kolašin 2010. vii, viii, x (Priroda) Nacionalni park, dom jedne od poslednjih evropskih netaknutih šuma, važno je mesto za biodiverzitet. Obuhvata sliv rijeke Biogradske u centralnom dijelu planinskog masiva Bjelasice. Planine sežu iznad 2000 metara i ima šest glacijalnih jezera.[15]
Stari grad Ulcinj Ulcinj 2018. ii, iv, v (Kultura) Stari grad čuva kulturne slojeve koji su nastajali tokom nekoliko istorijskih perioda, na šta ukazuju arheološki ostaci i arhitektonski objekti. Takođe je izuzetan primjer tradicionalnih naselja ovog tipa koja su se kontinuirano razvijala i prilagođavala prirodnoj konfiguraciji terena na jednoj od najprepoznatljivijih tačaka crnogorskog primorja.[16]
Drevne i iskonske bukove šume Karpata i drugih regiona Evrope* Kolašin 2019. ix (Priroda) Cilj nominacije je proširenje uključivanjem jedne komponente cacionalnog parka Biogradska gora. Prašumski rezervat Biogradska gora karakteriše veliki broj složenih ekosistema, sa visokim stepenom refugijalnih staništa, kao i znatan broj endemičnih i retkih biljnih i životinjskih vrsta.[17]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „UNESCO World Heritage Centre – The World Heritage Convention”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 23. 5. 2016. g. Pristupljeno 25. 12. 2017. 
  2. ^ a b „Montenegro”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 19. 12. 2017. g. Pristupljeno 25. 12. 2017. 
  3. ^ a b „Natural and Culturo-Historical Region of Kotor”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 2. 10. 2017. g. Pristupljeno 14. 9. 2017. 
  4. ^ a b „Durmitor National Park”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 24. 12. 2017. g. Pristupljeno 25. 12. 2017. 
  5. ^ a b „Stećci Medieval Tombstone Graveyards”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 17. 9. 2017. g. Pristupljeno 25. 12. 2017. 
  6. ^ a b „Venetian Works of Defence between the 16th and 17th Centuries: Stato da Terra – Western Stato da Mar”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 6. 9. 2017. g. Pristupljeno 30. 8. 2017. 
  7. ^ „WHC-03/27.COM/24” (PDF). UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano (PDF) iz originala 3. 11. 2012. g. Pristupljeno 25. 12. 2017. 
  8. ^ „UNESCO World Heritage Centre – The Criteria for Selection”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 12. 6. 2016. g. Pristupljeno 17. 8. 2018. 
  9. ^ „UNESCO World Heritage Centre Decision – 29 COM 8B.15”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 14. 10. 2017. g. Pristupljeno 25. 12. 2017. 
  10. ^ „UNESCO World Heritage Centre – Tentative Lists”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 20. 7. 2017. g. Pristupljeno 25. 10. 2015. 
  11. ^ „UNESCO World Heritage Centre – Tentative Lists: Montenegro”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 12. 10. 2015. g. Pristupljeno 25. 10. 2015. 
  12. ^ „Cetinje Historic Core”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 21. 9. 2017. g. Pristupljeno 25. 12. 2017. 
  13. ^ „Old Town of Bar”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 21. 9. 2017. g. Pristupljeno 25. 12. 2017. 
  14. ^ „Doclea”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 21. 9. 2017. g. Pristupljeno 25. 12. 2017. 
  15. ^ „'Biogradska gora' National Park”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 17. 9. 2017. g. Pristupljeno 25. 12. 2017. 
  16. ^ „Ulcinj Old town”. UNESCO World Heritage Centre. Arhivirano iz originala 1. 7. 2018. g. Pristupljeno 3. 7. 2018. 
  17. ^ „Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe (Montenegro)”. UNESCO. Arhivirano iz originala 3. 7. 2018. g. Pristupljeno 2. 7. 2018. 


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Списак_места_Светске_баштине_у_Црнoj_Гори&oldid=26044923”