Filip Arabljanin
| Filip Arabljanin | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Marko Julije Filip |
| Datum rođenja | 204. |
| Mesto rođenja | Verona, Rimsko carstvo |
| Datum smrti | 249. |
| Mesto smrti | Verona, Rimsko carstvo |
| Porodica | |
| Supružnik | Marcija Otacilija Severa |
| Potomstvo | Philippus II |
| Roditelji | Julije Marinus |
| Rimski car | |
| Period | 11. februar 244—249. |
| Prethodnik | Gordijan III |
| Naslednik | Decije Trajan |
Marko Julije Filip (lat. Marcus Iulius Philippus; rođen oko 204 − umro 249. godine), poznat pod imenom Filip Arabljanin, bio je rimski car od 244. do 249. godine.
Mladost i poreklo[uredi | uredi izvor]
Rođen je u Šabi, oko 80 kilometara južno od Damaska, u rimskoj provinciji Siriji.[1] Njegov rodni grad, kasnije preimenovan u Filipopolis, ležao je unutar Aurantisa, arapskog okruga koji je u to vreme bio deo rimske provincije Arabije.[2] Istoričari prihvataju da je Filip zaista bio etnički Arap.[3][4][5][6] Bio je sin Julija Marina, rimskog građanina.[7] Ime njegove majke nije poznato, ali je imao brata Gaja Julija Priska koji je služio u pretorijanskoj gardi pod carem Gordijanom III.[8]
Politička karijera[uredi | uredi izvor]
243. godine, dok je Gordijan III ratovao protiv persijskog cara Šapura, pretorijanski prefekt Timesitej umro je pod nerazjašnjenim okolnostima. Filip je na nagovor svog brata postao novi pretorijanski prefekt. Posle bitke sa Persijancima, Gordijan je umro pod nerazjašnjenim okolnostima (između 13. januara i 14. marta 244. godine), a Filip je proglašen za cara. Dok neki tvrde da je Filip kovao zaveru o njegovom ubistvu, drugi izveštaji (uključujući i onaj koji dolazi sa persijske tačke gledišta) navode da je Gordijan poginuo u borbi.[9][1][10] Bio je svestan da se mora vratiti u Rim da bi osigurao svoju poziciju, pogotovu pred senatom. Sklopio je mir sa Šapurom i krenuo prema Rimu, gde je potvrđen kao avgust, a njegov sin je dobio titulu cezara. U Rim je stigao sredinom 244. godine.
Između 245. i 247. Filip Arabljanin je uspešno predvodio rat protiv Karpa.
Germanska plemena su napadala Panoniju,[11] a Goti su ugrozili Donju Meziju.[12] Oni su doživeli poraz 248. godine, ali se ipak pojavilo nezadovoljstvo u rimskoj vojsci, ponajviše zato što vojnici nisu bili nagrađeni kako su smatrali da zaslužuju. Prvo je došlo do ustanka Pakatina. Da bi sprečio ovu pobunu, Filip je imenovao Decija Trajana za upravnika Donje Mezije. Da bi stvar bila još gora, na Istoku se pobunio Jotapijan, zbog velikog poreza kojim su bile opterećene istočne provincije.[13]
Hiljadu godina Rima[uredi | uredi izvor]
U aprilu 248. godine, Filip je počeo proslavu prve hiljadugodišnjice Rima, koji je po tradiciji bio osnovan 753. p. n. e. Po svim izveštajima, bila je to raskošna proslava i uključivala je zanimljive javne igre ludi saeculares i pozorišne predstave.
Ali, uprkos svemu, nezadovoljstvo u vojsci je raslo. Decije Trajan je bio proglašen za cara. To su učinile legije koje su branile Dunavski limes. U proleće 249. Decije Trajan je smesta krenuo prema Rimu.[14] Došlo je do bitke kod Verone ili kod Beroje u leto te godine. Decije je pobedio i Filip je bio ubijen,[15][16] najverovatnije od ruku sopstvenih vojnika koji su želeli da se umile pobedniku i novom caru. Čim su vesti o tome stigle u Rim, Filipov sin i predodređeni naslednik je takođe bio ubijen. Filipovu smrt treba datovati u septembar ili oktobar 249. godine.
Filip, prvi hrišćanski car?[uredi | uredi izvor]
Docnija tradicija, koju najbolje predstavlja Jevsevije iz Cezareje, smatrala je da je Filip bio hrišćanin. On je, međutim, učestvovao u paganskim svečanostima, a mišljenje o njegovom hrišćanskom verovanju je moglo nastati zato što je Filip Arabljanin prema hrišćanima bio tolerantan.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Bowman, Cameron & Garnsey 2005, str. 36.
- ^ Bowersock 1983, str. 122.
- ^ Ball 2000, str. 418.
- ^ Shahîd 1984, str. 36.
- ^ „Philip | Roman emperor”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-07-15.
- ^ Anderson 1974, str. 87–88
- ^ Meckler 1999.
- ^ Potter 2004, str. 232.
- ^ Southern 2001, str. 70.
- ^ Potter 2004, str. 234.
- ^ Bowman, Cameron & Garnsey 2005, str. 37.
- ^ Southern 2001, str. 73.
- ^ Potter 2004, str. 239.
- ^ Southern 2001, str. 74.
- ^ Potter 2004, str. 241.
- ^ Bowman, Cameron & Garnsey 2005, str. 38.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Anderson, Perry (1974). Passages from Antiquity to Feudalism. London: NLB. str. 87—88.
- Ball, Warwick (2000). Rome in the East : the Transformation of an Empire. London New York: Routledge. ISBN 9780203023228. OCLC 49414893.
- Bowman, Alan; Cameron, Averil; Garnsey, Peter, ur. (2005-09-08). The Cambridge Ancient History. 12, The crisis of Empire, AD 193–337. Cambridge University Press. ISBN 9781139053921. OCLC 828737952. doi:10.1017/chol9780521301992.
- Bowersock, Glenn Warren (1983). Roman Arabia
. Cambridge, MA, US: Harvard University Press. ISBN 9780674777552. OCLC 1245763862 — preko Internet Archive. - Meckler, Michael L. (1999). „Philip the Arab (244-249 A.D.)”. De Imperatoribus Romanis: An Online Encyclopedia of Roman Emperors.
- Potter, David Stone (2004). The Roman Empire at Bay: AD 180–395. London; New York: Routledge. ISBN 9780203401170. OCLC 52430927.
- Shahîd, Irfan (1984). Rome and the Arabs : a prolegomenon to the study of Byzantium and the Arabs. Washington, DC: Dumbarton Oaks Research Library and Collection. ISBN 9780884021155. OCLC 1245769052 — preko Internet Archive.
- Southern, Pat (2001). The Roman Empire from Severus to Constantine. London New York: Routledge. ISBN 9780415239431. OCLC 46421874.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Umetničke | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
